Il teisser en Tujetsch
da Tarcisi Hendry
Lavur el rom da historia da patria el seminari da scolasts, 1973
Era en la Val Tujetsch va la cultura da teisser lunsch anavos. Jeu haiel saviu intervegnir negliu sur dalla derivonza. Ins sa denton crer ch’ei seigi plitost in factur dil sid. Pia eis ei era da supponer, ch’il teisser exista en Tujetsch gia dapi che la val ei vegnida colonisada da carstgauns. Quei muossan era a nus ils talès vegls ch’ein adina vegni construiu da scrinaris tujetschins.
La historia dil teisser va parallel cun quella dalla cultivaziun dil glin. Entochen 1870 han ins filau tut il glin en Tujetsch. Dapi 1870 denton, han ins tarmess glin egl jester per schar filar. Las fabricas da Schleitheim a Schaffusa han filau bia fil per las masseras dalla Val Tujetsch. Gest quels onns entochen suenter l’uiara mundiala 1939/45 ha la tisseria cuntonschiu ina certa fluriziun. Suenter ei lu tut plaun a plaun iu en decadenza.
Igl onn 1944 ha Tujetsch aunc mess ora 144 aras glin. Quei ei circa la mesadad da quei ch’ins metteva ora da pli vegl. Entuorn 1900 circa 270 aras. Igl onn 1950 mo 29 aras, igl onn 1960 mo pli duas aras ed ussa schizun nuot pli.
Aschia eis ei era iu cun il teisser. Tessevan ins aunc avon tschunconta onns fetg bia, sche teissan ins oz aunc mo pli en treis casas.