L’orgla da Zarcuns

Orgla dalla caplutta da Nossadunna a Zarcuns      Orgla Zarcuns

Amiez la Val Tujetsch el bi uclaun da Zarcuns secatta la caplutta dedicada a Nossadunna dalla neiv.
El decuors dils onns 1990/91 ei la biala caplutta vegnida restaurada exteriuramein. Oz sepresenta la caplutta en vestgiu da fiasta. Il tetg cun slondas-larisch cul zun admirabel clutger fa pareta tut speciala. Giud clutger tarlischan las ruclas e bandieras suleradas ed ils mirs alvs resplendan el bi sulegl en cumplein vestgiu da fiasta.
El decuors dil 19avel tschentaner ha la caplutta da Nossadunna a Zarcuns retschiert ina atgna orgletta. Cu ils vischins han per propi acquistau quei precius instrument ei buca stau d’eruir. L’orgla sezza datescha digl onn 1856 ed ei vegnida construida da Gion Flurin Coray da Laax.
Senza dubi ha ella surviu biars decennis ed embelliu bia survetschs divins e devoziuns a Zarcuns. Lezs onns e tochen viaden ils onns sissonta da nies tschentaner ha Zarcuns giu ina gronda tradiziun da devoziuns e processiuns tier quei sanctuari en honur da Nossadunna. Las numerusas processiuns havevan liug igl entir temps da stad, mintgamai la sonda avonmiezdi, che valeva sco firau da vischnaunca, da Sedrun e Rueras anora. Nos perdavons pelegrinavan tier Nossadunna per implorar fretg – garnezi en nossa val disada cun in pli ruh clima. Quellas processiuns dalla stad sebasavan sin il raquen dalla comparaziun da Nossadunna a Gionet da Giuv; in um che ha viviu all’entschatta dil 17avel tschentaner a Giuv. In um d’urdadira speciala, fetg devozius e cun tratgs mistics.
En memoria e regurdientscha da quella tradiziun vivida plirs tschentaners vegn aunc oz celebrau mintga sonda endamaun duront la stad in survetsch divin a Zarcuns
L’orgla che ha pia embelliu tons e tons survetschs divins ei all’entschatta dils onns tschunconta vegnida d’anvonz. Tgunsch fuva ella mal en gamba ni forsa era semplamein ida ord moda, stuev’ins gie aunc trer il fol per rabitschar neuadora ils tuns. Ella ei vegnida remplazzada cun in sempel harmonium. L’anteriura orgla ha anflau suttetg el museum regiunal Cuort Ligia Grischa a Trun.
Ussa savein nus selegrar dil retuorn dalla biala orgla el liug d’origin. Grazia alla beinvulientscha dil cussegl d’administraziun dil museum a Trun ei quei stau pusseivel. Cun las cundiziuns, ch’ella vegni restaurada endretg entras umens dil fatg e silsuenter tschentada el liug d’origin, retuorna l’orgla ella patria. A tut tgi che ha possibilitau quei, engraziein nus da cor.

Descripziun e presentaziun digl instrument
Ei setracta plitost d’ina orgla creada per diever da casa. Entginas indicaziuns:

L’orgla da Zarcuns ei in interessant attest d’ina construcziun ora sin la tiara el decuors dil 19avel tschentaner. L’octava cuorta dall’orgla, ch’ella posseda aunc, fuva gia dapi la mesadad dil 18avel tschentaner sin svanir. Mobilia e decoraziun tradeschan fuormas dil baroc tardiv. Ei setracta d’ina lavur d’in versau dilettant, in mistergner inschignus ord nossa regiun cun ina aulta tradiziun da mistergners.

Il construider
Gion Flurin Coray ei naschius a Laax ils 8 da december 1820 e morts ils 13 da mars 1897. Descendets vivan aunc oz ella regiun. Gion Flurin Coray ei derivonts da Sagogn, fuva pur e dasperas construeva el orglas. Da sias orglas ein oz cun segirtad tschun enconuschnetas. Tuttas ein pli pli dalla medema grondezia e plitost adattadas sco orglas da casa. L’orgla da Zarcuns vegn ad esser stada ina dallas empremas ord il luvratori da Coray.

Restauraziun
La restauraziun ei vegnida exaudida igl onn 1993 entras la firma d’orglas A.Caluori da Says. La mobilia sezza ei vegnida restaurada entras la firma Fontana&Fontana da Jona/Rapperswil. Ina firma ch’ei specialisada sin talas lavurs. Legreivlamein ei l’orgla semantenida en siu stan d’origin. Quei ei per tuts experts ed enconuschiders fetg plascheivel. Tuttas fiffas da lenn e metal ein aunc stadas avon maun. Insumma ei tut stau zaco d’entuorn, aschia che l’ovra sepresenta ussa suenter la restauraziun sco avon 137 onns. La restauraziun ei diltuttafatg gartegiada e danovamein resuna l’orgla cun siu bi tun ella biala caplutta.
L’orgla ei vegnida restaurada cun agid dalla tgira da monuments cantunala, ch’ei stada medemamein a disposiziun cun plaid e cussegl. Plinavon ha era la confederaziun demussau interess pil custeivel instrument. Aschia havein nus era astgau retscheiver da leu cussegl. La restauraziun ha vuliu contonscher il stan original. Ils cuosts totals dalla restauraziun muntan: 38 000.– francs.

Orgla da Zarcuns sunada dil musicist Claudio Simonet, Curaglia, ils 17 da matg 2020

Mira: http://www.caluori.ch/orgeln/org_zarcuns.htm

La foto muossa la caplutta cun la veglia annexa el nord. L’erecziun dalla davosa annexa avon l’entrada dalla caplutta da Zarcuns ei sefatga igl onn 1914. Il toc aissa porta il suandont text e dat perdetga. Cun la restauraziun dils onns 1990 ei l’annexa vegnida disfatga. 

Vigili Giossi Rueras, meister
Gion Antoni Berther, emprendist
Zercuns, ils 28 d’uost
1914