Treis pleivs – in pelegrinadi

Parochianas e parochians dallas treis pleivs Mustér, Medel e Tujetsch ein semess da cuminonza sin viadi sco pelegrinas e pelegrins tier fra Clau da Flia. El vala sco grond promotur dalla pasch cun irradiaziun mundiala e s’auda aunc oz tier ina dallas grondas persunalitads dalla Svizra. Ils 15 da matg 1947 eis el vegnius numnaus sogns. 

La damaun dils 21 da settember 2023 ein ils 32 pelegrins e pelegrinas semess ad uras sin viadi viers il cantun Sursilvania. Nossa emprema staziun ei stada il vitg da Sachseln. Suenter in rinforz cun caffè e crutschin serendin nus da cuminonza ella baselgia da pelegrinadi da Sachseln. Leu vegnin nus beneventai da sur caplon Ernst Fuchs ad in survetsch divin. Nos plevons, sur Alexi Manetsch, sur Giusep Venzin e sur Mathew Kurian, ein segidai sco concelebrants ed Jris Lombris sco lectura. El decuors dil survetsch divin, mo specialmein el priedi intervegnin nus bia ord la veta da fra Clau. La baselgia da pelegrinadi emprendin nus medemamein d’enconuscher cun las reliquias da fra Clau ed oravontut cun la rassa originala exponida en ina vitrina. Igl enconuschent maletg da meditaziun da fra Clau ei era exponius leu en baselgia. Il survetsch divin accumpignaus cun canzuns romontschas ei staus d’ina moda digna e profunda.

Silsuenter havein nus visitau gest dasperas la caplutta cun la fossa da fra Clau. La caplutta ei vegnida eregida en etappas denter 1600 e 1878 entuorn l’emprema fossa. Sut la tumba da crap ei aunc da veser la veglia platta dalla fossa digl onn 1487. Silsuenter vein nus visitau il museum endrizzaus aposta per presentar la veta da fra Clau sco era da sia dunna Dorothea.

Cugl auto serendin nus silsuenter a Flüeli. Il liug sesanfla all’entrada el Melchtal, ei denton oravontut enconuschents entras la casa paterna da fra Clau e sia atgna casa. Leu retschevin nus il meriteivel gentar e las informaziuns pil program che duei suandar il suentermiezdi. Al pei dalla caplutta da Flüeli en honur da sogn Carlo Borromeus retschevin nus informaziuns historicas da Flüeli e contuorn e pli tard sper la caplutta ina presentaziun dalla geografia dalla cuntrada. Sur Ernst Fuchs fa quei a moda excellenta e cun gronda savida e capescha da presentar igl essenzial ed impurtont dalla veta da fra Clau.

Gest ella vischinonza havein nus lu visitau la casa paterna cun la combra da sia naschientscha. Cheu ha fra Clau da Flia viviu entochen sia maridaglia cun Dorothea Wyss. Ei fa veramein impressiun da saver che quei sogn ei carschius si en quella casa. Dil reminent passein nus igl entir suentermiezdi cun respect els fastitgs dad el. Fra Clau baghegia casa ils onns 1445/46, lu cu el ei maridaus e viva leu 20 onns cun dunna ed affons. Entochen 1650 ei la casa s’artada vinavon. Oz eis ella en possess dalla Fundaziun capluttas Flüeli Ranft. Igl aspect dad oz va anavos sin ina extendia restauraziun igl onn 1925. Ils 16 d’october 1467 banduna Clau da Flia sia famiglia sco pelegrin e retuorna lu pli tard e secasa giu el Ranft. El vala sco il pli enconuschent eremit che ha giginau duront quasi 20 onns. Amitgs e vischins han eregiu per el in’emprema caplutta ed ina sempla cella. Muort moviments dil terren ei quella vegnida remplazzada alla fin dil 17avel tschentaner.

Historicamein ha el giu igl onn 1481 gronda influenza silla dieta da Stans ed ha entras quella intervenziun spindrau dalla decadenza dalla confederaziun da lezzas uras ch’era fetg periclitada entras las schliatas relaziuns denter marcaus e tiara. Suenter la mort da fra Clau igl onn 1487 crescha il traffic da pelegrins e pelegrinas e la caplutta gronda vegn eregida igl onn 1501 giu el funs dalla cavorgia. Ils grondius maletgs van anavos sil temps da construcziun. En quella caplutta va nies pelegrinadi a fin cun ina devoziun entras sur Giusep Venzin. Nus vegnin integrai ella devoziun e daventein aschia ina part da nies viadi pelegrin sils fastitgs dil patrun dalla Svizra e dil cantun Sursilvania. Il patrun dalla pasch ei oz sco aunc mai necessaris per l’Europa e per igl entir mund, nua che rodund 100 uiaras furian e portan sgarschur e mal a mellis carstgauns. Adina puspei vein nus era udiu bia dalla dunna da fra Clau da Flia e legreivlamein vegn era dunna Dorothea intergrada ella devoziun da sur Giusep.

La via teissa viers Flüeli ha aunc pretendiu da tuts, suenter bia vivonda spirtala, in sforz corporal. Allas tschun ha il viadi viers la patria priu si’entschatta. Igl auto da posta cul capavel autist Armin Bundi ha menau nus bein e segiramein a casa. Engraziament meretan ils responsabels dalla pleiv da Mustér, cun Aldo Tuor sco president e secretaria Jris Lombris, per la grondiusa organisaziun e l’invitaziun dallas pleivs da Tujetsch e Medel. Als plevons sur Alexi, sur Giusep e sur Mathew ch’els han accumpignau nus tuts e dau support spirtal. Sur Ernst Fuchs ha cun siu accumpignament dau agl entir pelegrinadi la valur d’in ver pelegrinadi tier fra Clau da Flia. Senza la participaziun da pelegrinas e pelegrins fuss il pelegrinadi buca staus pusseivels e perquei in engraziament a tuts participonts e participontas dallas treis pleivs.
Tarcisi Hendry