Sten Nair – Sten Alv
Stèn Nair – Stèn Alv
Duas persunalitads tuatschinas dil 19avel tschentaner
da Tarcisi Hendry
Tumaisch Giusep Schmed (1784 – 1866), il Stèn Nair, oriunds da Rueras e Giachen Antoni Schmed (1815 – 1909), Stèn Alv, da Gonda, quei ein quellas duas persunalitads politicas, che han giu en in grond plaid ella politica communala e per part era regiunala dil tschentaner vargau.
Stèn fuva nuot auter ch‘ ina scursinaziun d’in tetel politic da tschei tschentaner e muntava ton sco assistent. Per propi seclamava il tetel politic scarvon-assistent e vegneva per ordinari eligius sin cumin. Sco ufficial da cumin cumpara quel denton per l’emprema ga pér igl onn 1800 e svanescha gia cugl onn 1844 ord la retscha dils ufficials dil cumin dalla Cadi.
La casa dil Sten Alv sisum Gonda, oz casa Frideric. La casa ha la fuorma dil stil da baghegiar da sur Giusep Maria Camenisch, caplon a Sedrun da 1821-1832 ni silmeins construcziun influenzada dallas ideas da sur Camenisch.
Sur Camenisch:
Sia devisa fuva da ver ina sauna ed emperneivla habitaziun. Ses parochians ha el motivau per dapli schubradad, cunzun en stiva e cuschina. A Sedrun ha el declarau l’uiara encunter la moda da tener las clutschieras sut pegna en. Era ils purschals che vevan savens il privilegi da passentar zatgei jamnas en stiva caulda ha el cun tutta direzia bandischau ord quella. El prefereva casas ladas ed aultas. In tetg spuretg e cun slondas pintgas, per che la neiv seleischni ton pli sper dil tetg ed engrevieschi buca sutgas e tegals. Il zuler fuva pli stretgs, persuenter fuvan ils locals principals bia pli lads e spazius. Las stanzas eran en general pli aultas e cun pli grondas finiastras per dar clarezia e sulegl.
Da sia architectura ein segiramein la veglia casa dil capitani Sep Antoni Muggli a Sedrun („schenca“ Mira historia: Hotel Alpsu) e la veglia casa pervenda, medemamein a Sedrun (oz stizun dil Denner).