Tujetsch 1880-1980
von Gieri Venzin, Sedrun
Das Tujetsch von 1880 – 1980
Zahlen zu Wirtschaft und Bevölkerung eines Bündner Bergtals
Lizentiatsarbeit am historischen Institut der Uni Bern – Januar 1987
Das Tujetsch von 1880 – 1980
Gieri Venzin fa l’empunadira e cutinuescha la lavur da Guido Decurtins Viehzüchter – Dorfpolitiker und Emigranten
Wirtschaft und Bevölkerung des Bündner Bergtals Tujetsch um die Mitte des 19. Jahrhunderts Decurtins
In schatg ord la lavur:
Els onns 1950-1960 da nies tschentaner entscheiva la revoluziun sexuala ella Val Tujetsch. Meglieras aspectativas economicas lubeschan da far l’amur pli libramein. Las concepziuns prenupzialas s’augmentan sur 25% – l’illegitimitad a 2,5%. «Ina letg senza affons ei sco ina casa senza tetg». Tut ils maridai che spitgavan buc aunc, savevan tgei ch’els vevan da far. Mo in ni dus affons tunscheva lu nuota. Ei para ch’in cert diember vegneva pretendius. Perquei che pli tard ch’ina dunna maridava, pli fetg festginava ella da survegnir affons. Ella perioda da 1929-1955 tuccava ei sin 1000 dunnas da 30-35 onns intragliauter 142 naschientschas ad onn, sch’ellas eran maridadas denter 20-24 onns 493 naschientschas e denter 25-29 onns – e tier quellas ch’eran maridadas denter 30-34 onns schizun 529 naschientschas ad onn. Mintg’auter onn parturevan las pli biaras dunnas e quei malgrad ch’ellas eran cun ver 35 onns buca pli giuvnas.
La fritgeivladad dallas Tuatschinas ei adina stada fetg gronda. Tochen avon trent’onns naschevan intragliauter 6 affons en ina lètg – en quella vegliadetgna da maridar da 26- 27 onns ina detga massa! Con grondas eran denton las famiglias?