Il Hotel Alpsu a Sedrun

In edifeci da rodund 120 onns ei disfatgs cun la speronza ch’ei detti enzatgei niev. La historia dil hotel ei stada da gronda muntada pil turissem ella val. Turbulenzas e muments da ventira han accumpignau atras ils onns d’existenza. Pliras generaziuns han barhau e viviu pil beinstar da biars hosps. Ina veglia tradiziun da famiglia ei ida a fin. (ina part sco PDF)

L’ustria dils Mugglis
Las ragischs d’ina ustria van anavos els onns 1870. Sep Antoni Muggli, numnaus il Capitani, menava lezs onns in’ustria en sia casa a Sedrun. Scartiras da vischnaunca numnan el adina sco ustier. La casa che sesanflava egl ost dil futur Hotel Alpsu era endrizzada sco ustria e vegneva numnada la „Schenca“. En quella deva ei era enqual combra da durmir pils passants, per vitturins e marcadonts che traversavan la val. Quella casuna era vegnida baghegiada igl onn 1822 entras sur Giusep Maria Camenisch, staus caplon a Sedrun da 1821-1832. La concessiun da lenna secloma: Signur sur Camenisch per baghegiar ina casa dad 11 cumahs, 99 quaders, 11 aissas. Suenter el secasa siu frar, sur Giachen Martin Camenisch en quella casa. El survescha sco caplon da Sedrun da 1832 entochen 1840. En quella casa ha el era instruiu ils pigns ella scienzia digl ABC. Igl onn 1835 habitavan en casa cun el sias soras, la Maria Agata, l’Anna Maria e la Luzia. Ils Camenischs fuvan setratgs 1803 a Sedrun, eran oriunds da Medel e vevan ina mumma da Tujetsch, la Maria Catrina Lisabet Weller, naschida 1764 a Sedrun. Il Giusep Maria ei staus in um cun talents tut apartis. Spel capavel caplon fuva el in oreifer oratur, lu in architect da casas cun novas directivas e plitard il stampadur a Surrein/Sumvitg.

CasaMuggliCasa Muggli 1895 che funcziunava sco schenca (Foto ACT da J.J.Deplaz, Baviera)

Cun contract dils 23 da zercladur vendan ils Camenischs, exactamein sur Maria Camenisch, plevon a Surrein/Sumvitg, la casa a statalter Lezi Antoni Muggli da Surrein/Tujetsch. 1mo. Casa, iert e dretgs entuorn casa, sco era il miez clavau; quei tut per liber e fri e da negin empignau e cun tuts dretgs e regress sco ei adina gudiu e possediu entochen dacheu; dapli dat il vendider aunc vitier il puffen en stiva sco era quella scaffa en stebli dadens, dapli sis sutgas, sis meisas, sis letgs, il da lenn; quels artechels po il vendider dar ora sco era ei dau las “forfenstras” existentas. 2.o. Per quei cheu sura numnau sto il cumprader dar 2500 renschs. 4.to. Sto il cumprader prender dil vendider: las 4 buots e butschins, tutta vischala da glas; miolas e tiaracotga, las caffetieras da scadina qualitad, gablas, cuntials, tschaduns etranschierers; quei vul aber dir mo dalla rauba ussa existenta en casa e sch’il vendider vul da quei salvar ora zatgei, sche stat ei liber ad el. Per corroboraziun dil sura suttascrivan las parts: signur Josef Camenisch Pf.; signur Lezi Antoni Mukli.

Igl onn 1872 ein quater ustiers enumerai ella gliesta da taglia dalla vischnaunca, numnadamein Capitani Muggli, Fausta Wenzin e fargliuns, Tumaisch Huonder e Lucas Cavegn. Dil reminent plaidan gia documents da 1855 digl ustier Hans Giachen Berther a Rueras. Da quel ei d’anflar ella Gasetta Romontscha da suandonta novitad: Ei vegn cheutras fatg da saver ad in ludeivel publicum ch’ei vegni ils 15 da schaner 1862 mess egl ingant a Rueras la casa, ils funs e baghetg, sco era igl entir mobiliar digl ustier Hans Giachen Berther. Denter 1861 – 1864 dat ei mo in ustier e quei Lucas Cavegn culla Cruna. Il hotel Cruna ei vegnius erigius entuorn 1854. Igl onn 1857 vegn el numnaus en ina rapportascha da viadi ed il medem onn el cudisch da quen communal: Pagau per spisa agl entir obercheit tier signur Lucas. Avon ein d’anflar neginas mussaments segirs dall’existenza dil hotel Cruna, ni d’in ustier dalla Cruna. – Igl onn 1866 ei il Hotel Rheinquelle a Tschamut vegnius baghegiaus. Avon menava ina certa Cecilia Riedi enzatgei ustria a Tschamut. Era a Bugnei ha ei dau per in tempset ina ustrietta, carteivel il temps dall’erecziun dalla via Alpsu!

SAMuggliIl Sep Antoni Muggli (1821-1882) ha giu maridau l’Onna Catrina Condrau, numnada la „Zoppa“, (1812-1898). Guglielm Gadola descriva il Sep Antoni en sia lavur „La fiera da Ligiaun“, cumparida el Glogn 1930: „El era il pli grond um dalla Val Tujetsch e perquei numnavan ils Tujetschins el „Muggli grond“. Quei num era daus bein, pertgei ch’el era in grond e bi um, grond e taffer quei ch’ins mo leva. Oriunds da Surrein/Tujetsch veva el gia da giuven ensi entschiet a marcadar e cul temps secatschaus en pli e pli da curascha el marcadem da biestga. Cunzun sils stiarls capeva el extraordinari bein e veva en sia veta schon vendiu mellis da quels als Talianers. El veva fatg bia gadas bein, mo era beinenqualgadas spiars daners e biars vitier. Mo perquei ha il „Capitani Muggli“, sco el era enconuschents sut quest auter num per l’entira Cadi entuorn, mai schau stermentar. Sperdeva el in onn silla fiera da Ligiaun, sch’era ei garantiu ch’el catschava l’auter onn aunc inagada tons stiarls sin fiera, che gl’onn avon. Il Muggli grond era lunsch entuorn enconuschents per in um gest e recli en tuts graus e beinvesius dils purs dalla Cadi sidengiu.“ En vischnaunca eis el staus activs ella politica e cuminesser varga 20 onns. Entschiet ha el sco „Cleger“, tgisader, lu cautegia, ha priu part en sis cumissiuns, en suprastonza duas periodas sco cusseglier, in onn statalter, cassier da vischnaunca e duas gadas electur dalla Dertgira districtuala a Trun.

Sep Antoni Muggli e sia dunna han giu quater affons, il sulet fegl, il Leci, naschius 1848, miera da baret. La feglia Rosa Martina (1848- ) marida 1872 il Gion Antoni Muggli (1823- ) sesents on Baviera e 24 onns pli vegls. Damai parentai d’ina vart el tierz grad e da l’autra el secund grad, han els giu da pagar alla baselgia 15 frs. per la lubientscha da maridar! Els han giu leu siat affons. La Maria Cristgina (1848-1854) miera sco affon da sis onns. La feglia veglia, la Maria Barla Muggli (1851-1909) marida igl onn 1872 Hans Giachen Decurtins (1840-1929) da Rueras, numnaus plitard „il vegl“. Entgins onns avon fuva el staus on Baviera. En quei connex eis ei da remarcar che da quels onns leu bia giuventegna, mo era pli passai, serendevan on Baviera e luvravan leu entgins onns. Igl onn 1835 fuvan 91 persuna ord la val, da quei 54 en Tiaratudestga. Beinenqualin ed enqualina han anflau leu in avegnir ed ein restai leuo.

L’ustria dils Decurtins
Cun la maridaglia da Hans Giachen Decurtins-Muggli va il fatg dils Mugglis vi alla famiglia Decurtins. Ton ch’els daventan quei mument ustiers dalla „Schenca“ e plitard digl Oberalp. Dil reminent dervia quella lingia Decurtins da Rueras. Il bab Tschimun/Simon Decurtins habitava la casa stada da sur Cristian Monn. Hans Giachen, el ni siu bab han eregiu a Sedrun la casa sur la casa da Sep Antoni Muggli, casa pli tard da Placi e Vigeli Jacomet.

Ils 15 da fenadur 1892 succeda la vendita dalla casa a Hans Giachen. Il contract muossa ora:
Denter ils suttascrets ei oz vegniu serrau giu il sequent marcau da vendita e cumpra: … vendan ils treis affons vivents cun sia mumma Rosa Martina Muggli a siu aug e quinau Hans Giachen Decurtins , …… sco era sia mesa casa a Sedrun cun talina da lenna, iert e tuttas localitads che audan vid la mesa casa cun tuts dretgs e regress, sco ei vegniu gudiu e possediu da siu bab Sep Antoni Muggli. En casa ei dau tuttas mobilias sco meisas, bauns, suppias, sessels, canapè, letgs, begls e scaffas, cun in plaid detg tut quei ch’ei engutau e clavelau etc.
Empermetta il cumprader Hans Giachen Decurtins da pagar per quei tut in capital da 7500 frs. a 4% entschavend 1893 da s.Martin (essend che per uonn croda mo il tscheins sco era schau via). …

Ils fargliuns da Hans Giachen, oravontut la sora ledia, la Barla Catrina (1831-1911), meinan da cheu naven l’ustria e segidan culla famiglia giuvna. Ils geniturs ein stai Hans Giachen (1801-1882) e Barbara Catrina Cavegn (1800-1879). Els han giu siat affons.

Emprema generaziun dad ustiers/hoteliers:
Igl onn 1848 aunc sesents a Rueras.
Maria Catrina Elisabeth Decurtins 1827 – 1882 oo Wolf
Maria Margrtha Cristgina 1828 – 1890 oo Berther
Barla Catrina 1831 – 1911, stada la tiarza dunna da pot Sep Antoni Gieriet
Gion Antoni 1833
Lucas 1836 – 1847
Onna Maria 1838 – 1852
Hans Giachen 1840 – 1929, che daventa possessur dalla ustria dils Mugglis

Secunda generaziun:
Ord la letg da Hans Giachen Decurtins culla Maria Barla Muggli neschan endisch affons:
Maria Barbara (1872-1887), miera da 15 onns;
Giusep Antoni (1874-1944); oo Job Luisia 1883-1940
Ludivina (1876-1880), miera sco affon;
Gion Antoni (1878-); oo Candreia Maria Cristina 1880-
Serafina (1879-1926 ); oo Tenner Placi Antoni 1882-1949
Ludivina (1881-1953); oo Gadola Guglielm Joseph 1879-
Rosa Martina (1884-1918); oo Maissen Peter 1885-1962
Hans Giachen (1885-1951), il giuven; oo Agosto Luisia 1890-1972
Ignazi (1887-1887); morts da baret
Aluis (1888-1979); oo Birmele Mina 1894-1989
Maria Fausta (1890- ); oo Giger Placi Aluis 1891-1945

La situaziun all’entschatta dil 20avel tschentaner motivescha la famiglia da far midadas. La famiglia persequitescha il svilup turistic el Grischun e sedecida d’investar el turissem cun l’erecziun d’in hotel. Il spazzar la casa paterna, la casa dils Mugglis, ina casa d’ina dimensiun pli gronda agl ur dil vitg sper via principala, vegn buc en damonda. La casa fuva d’ina concepziun tut apartia, planisada dil caplon-architect Camenisch. Sia devisa fuva da ver ina sauna ed emperneivla habitaziun. Ses parochians ha el motivau per dapli schubradad, cunzun en stiva e cuschina. A Sedrun ha el declarau l’uiara encunter la moda da tener las clutschieras sut pegna en. Era ils purschals che vevan savens il privilegi da passentar zatgei jamnas en stiva caulda ha el cun tutta direzia bandischau ord quella. A Sedrun ha el baghegiau duas casas. El prefereva casas ladas ed aultas. In tetg spuretg e cun slondas pintgas, per che la neiv seleischni ton pli sper dil tetg ed engrevieschi buca sutgas e tegals. Il zuler fuva pli stretgs, persuenter fuvan ils locals principals bia pli lads e spazius. Las stanzas eran en general pli aultas e cun pli grondas finiastras per dar clarezia e sulegl. Ins sa dir, la casa Camenisch/Muggli era da tut autra pareta e presentava ina certa beinstonza, rihezia e forsa schizun noblezia.

Igl onn 1903 neschan ils plans per ina nova casa en fuorma d’in hotel el vest dall’ustria veglia. Gia quei onn vegn dau l’entschatta. Ils protocols da vischnaunca paleisan dallas concessiuns da lenna. Igl onn 1903: Decurtins Hans Giachen, per ina mesa casa a Sedrun senza pinar ora e per remisa e stalla: 5 lenns d’aissas e 15 quaders en schetga, dapli 7 lenns d’aissas els uauls cumins e 10 quaders. Ils 24 da zercladur 1903: Han ins concediu a Hans Giachen Decurtins sulom per baghiar casa dubla, nuegl da sedisch e remisa vitier e quei sin siu prau dadens sia existenta casa a Sedrun. Ils 23 d’avrel 1904 conceda la vischnaunca lenna a Hans Giachen Decurtins: „Per sia casa nova (pinar ora) 6 lenns d’aissas; 4 lenns ord schetga e treis els uauls cumins.“
Ina interessanta notizia en quei connex ei la suandonta: „1904 ei igl emprem tetg cun ziaghels vegnius fatgs en Tujetsch e zuar a Sedrun sin la casa nova (hotel) da Hans Giachen Decurtins. Ils ziaghels ein vegni menai da Caschinutta neu sul Cuolm d’Ursera.“

Lavur en accord sur d’ina casa nova a Sedrun da Hans Giachen Decurtins

Hans Giachen Decurtins da Sedrun dat vi da baghegiar ina nova casa sper la sia alla Societad Fry e cump. da Mustér e zuar sut cundiziuns sco stat scret.
1. La lavur da „Zimmermann“ che vegn neunavon tier quei baghetg. Per tut quella lavur metta il patrun la lenna rodunda, il resgiar u dular sto il surprendider pagar, priu ora posts finistras e posts da eschadira sto il patrun pagar la resgiadira. Tutta lavur e lenna che duess dar giu aissas ni tocca duvreivla sto vegnir resgiada e buca dullada.
Las scalas ston vegnir fatgas da lenna dir – vul dir scalems e „handgrif“, gl’auter da pegn. Per tut quei metta il suprendider lenn, ferradira e tut quei che va leutier.
Tutta ferradira u auter che duess vegnir neunavon tier la lavur da „Zimmermann“ sto il surprendider metter tut priu ora la lenna, tuttas aissa metta il patrun resgiadas.
Tutta tala lavur sto vegnir fatga bein ed endretga tenor plan e suenter giavisch dil patrun.
Per tutta quella lavur cumpriu en plans sco era survigilar tutta lavur vid lenna e crap paga Hans Giachen Decurtins a Fry 5000 frs.
2. La lavur da „Schreiner“
49 finiastras sistem niev 
7 finiastras da tschelers
8 finiastras el gebel
Per tuttas finiastras schalusas e barcuns metta il surprendider il lenn, il patrun glasa e feradira.
2. Eschadiras
5 eschs tschaler
1 esch dubel cun tablas dador
2 eschs casa dubels dadora cun tablas da lenn dir, nugher ni tscherscher e finistra cun garters.
27 eschs da „zimers“. Sin in „stock“ cun curnisch, ils auters sin „deutsche stab“ cun 4 u 5 tablas
4 escha da glas sin las laupias
Per tutta quella lavur metta il surprendider il lenn sco era per ils „fuoters“ e „fercleidung“, glas e feradira va tier al patrun.
3. 3 „Abtrits“ cun sez da lenna dir sco era da fierer giu l’aua cun ils necessaris „rors“, esch e tabliaus tut regulau giu senza pli miserar ils tabliaus.
Il lenn dir per il sez metta il surprendider, auter lenn il patrun. 
3. Tabliaus
Tuts tabliaus vegnan fatgs tenor mesira il meter current sco cheu indicau: cornis, stab, fass, cralentäfel.
5. Sems da finiastras il meter current
6. Tablas ellas finiastra van cun ils tabliaus dil „zimer“ sco era ils prezis.
7. “Fusslamperi” il metter current
En quei prezi eis ei era cumpriu en las guotas che drovan leutier.

La lavur che surprendider fa vid quei baghetg a Mustér, vul dir eschadira, finiastras e posts sto il patrun menar giu e si gratis.
Per tutta quella lavur sco cheu indicau u duess ei vegnir neunavon aunc zatgei buca cumpriu en tochen tier il tetg, vul dir lattiu, senza lavur vid tabliaus paga Hans Giachen Decurtins 8000 frs.
Tutta lavur sto vegnir fatga tenor plan bein ed endretg en l’auter cass havess il patrun il dretg da refusar la lavur che fuss buca sco ei auda.
Tutta quella lavur sto esser finida sin gl’onn 1905 sin gl’emprem da matg. Il pagament suonda mintgamai immediat suenter a proporziun da lavur fatga.
Tutta lenna sto il patrun ver sil plaz.
Quei contract sco stat cheu avon screts ei fatgs sin dus exemplars tuttina plidonts e dau a mintga part in. Per confirmaziun da tal suttascrivan omisduas parts.
Sedrun, ils 4 da november 1903

Surprendiders           
Joh. Batt. Fry 
Josias Bonadurer 
Surdader e patrun
Hans Giachen Decurtins

NB Vess ei da dar midadas en quei baghetg cun crescher ni ira anavos il diember dad escha e finiastras sco ei stat scret avon, sche sto il patrun pagar ni il surprendider era schar trer anavos.


Contract da baghegiar si ina casa il mir a Sedrun sper la posta da Hans Giachen Decurtins.
Denter Johann Jakob Decurtins e signur Bay, miradur, ei sut datum dad oz vegniu serrau giu il sequent contract per far si il mir d’ina casa.
1. Surpren el da cavar ora il sulom e menar quei ch’ei drova material ora en sia remisa e stalla ed il rest detgavunda naven dil sulom, ch’ei seigi en peis da negin per baghegiar pil prezi dad 80 centims il “qubigmeter”.
2. Surpren signur Bay da far si ils mirs e ligiar giu dadora vi, ribau fin, fatg alv cun colur, dadens mo da grop, ed ils quater cantuns dalla fatschada dalla casa cun crappa tagliada fatg ora cun siment (cement) e da far in sochel naven dalla via grad vi suls eschs tschalers e da far sez tut la crappa dils cantuns dalla casa, ton quella che sto vegnir tagliada sco fessa ora pil prezi da 7.70 frs. il meter cubic, ina lavur garantida e tut quei che s’auda.
3. Sto signur Bay metter sez tut il cement (siment) per ils quater cantuns e da far il zochel e bien siment.
4. Surpren el da far en ils plafons senza metter material pil prezi dad 1 fr. il meter quadrat, lavur en uorden.
5. Surpren el da far las scalas da crap, tagliar ora ils scalems sez, sulet menar meina il patrun, pil prezi dad 8 frs. il meter current, mo quei che va el mir vegn buca miserau.
6. Surpren el da far en il beton e furnir tut il cement sez pil prezi 7.50 frs. il meter quadrat.
A. Furnir il siment il patrun dalla casa per 3.30 frs. il meter quadrat.
7. Surpren el da far en la sulada en tschaler per 55 cts il meter quadrat e metter si sablun.
8. Surpren el da ligiar giu fin egl interiur pil prezi da 45 cts. il meter quadrat; 2 gadas.
9. Surpren el da far „zochelsteine“ per 4.20 frs. il toc.
10. Surpren el da far ils tgamins che vegnan sur il mir e metter tut material sez pil prezi da 35 cts. il meter cubic.
11. Ils tgamins el mir vegnan quintai e miserai sco mir.

Quei contract sco stat cheu avon screts ei fatgs sin dus exemplars tuttina plidonts e dau a mintga part in. Per confirmaziun da tal suttascrivan omisduas parts.
Mustér, ils 30 da november

Surprendider
Bay Aurelio e compani                 
Surdader e patrun
Johann Jakob Decurtins

Cundiziuns
1. Sto signur Bay esser sil plaz tut il temps dalla lavur ni in um capavel da menar quella tut quei che auda.

2. Ei il surprendider sura obligaus da metter neu miradurs capavels e fuss in ni l’auter buca buns el mistregn astga il patrun metter naven quel.
3. Tut las punts “grest” sto il surprendider far si e sufficient ferm e segir. Tuts cavals e material sco ferradira sto Bay procurar e pagar per far il grest.
4. Tutta vischala, sco trucs e “stosbenas” sto Bay procurar.
5. Era selubescha Bay d’empristar ina quantitad aissas per far il grest.
6. Tuts eschs finiastras e ruosnas vegnan tratgas giu da miserar il mir il meter cubic ed ils cantuns vegnan miserai mo ina gada.
7. Ston ils mirs esser si sil pli tard igl 1. d’uost.
8. Restan 10% dil capital cauziun per 2 onns a pagar 4%.
9. Sto il patrun mirar dad haver material sil plaz sinaquei ch’ils luvrers stoppien mai star eri.
10. En cass da difficultads dalla lavur vegn ei schau sura d’umens capavels nunpartischonts da giudicar sur quella senza far process.
Il pagament sto vegnir fatgs mintga meins a retenir ils 30% tochen la lavur ei finida.

Surprendider
Bay Aurelio 
Surdader e patrun
Johann Jakob Decurtins
Contract da mobilias
Sut hodiern datum eis ei vegniu serrau giu sequent contract da mobilias.
1. Surdat Hans Giachen Decurtins a Sgisbert Huonder da far il suandont:
a) 14 scaffas da resti, 2 -3 dublas, las autras semplas per il prezi da 28 frs. il toc
b) 14 Waschkomoda a 30 frs. il toc
c) 30 Nachtischs a 10 frs. il toc
d) circa 20 letgs (sistem franzos) a 20 frs. il toc
e) circa 14 meisas da zimers a 8 frs. il toc
f) circa 20 ramas da letgs dubla a 7 frs. il toc
2. Tutta sura numnada lavur sto il surprendider far tenor muster fatg cun schar dar si il lac vitier el medem prezi numnau, sco era da metter ton sco pusseivel bi e bien lenn schuber vidlunder.
3. Tutta lavur sto esser finida sin ils 15 da zercladur 1906.
Per confirmaziun dil sura attesta
Sedrun, ils 20 da schaner 1906
Hans Giachen Decurtins, surdader
Huonder Sigisbert, surprendider

Ils 16 d’avrel 1906 noda il protocol da vischnaunca: Vegn concediu a Hans Giachen Decurtins l’aua dalla Val Custeri e quei sut sequentas cundiziuns: 1. Che Hans Giachen Decurtins astgi prender e far diever da tal’aua mo per diever da siu hotel niev Oberalp. 2. Che la vischnaunca e privats stettien buca buns per eventuals donns, che vegnessen caschunai vid gl’aquaduct. 3. Vegn ei schau sura alla suprastonza con far pagar pell’aua.

Quels mussaments documenteschan claramein ch’il hotel ei vegnius baghegiaus ils onns 1904/05/06, pia gest avon rodund tschienedisch onns. Il hotel sez purtava sco mussament l’annada 1906.

ALPSU190600

Battesta Soliva scriva il suandont schabetg succedius ils onns da construcziun dil hotel: „Cura che la famiglia Decurtins da Sedrun ha baghegiau il hotel Alpsu han ins duvrau il Vigeli dalla Tina ed igl August Soliva per preparar crappa da mir. Perquei intent schluppentavan els crappa enasissum Pitgmun. Duront ch’els descargavan ina cargada ch’era buca explodida, peglia quella fiug entras brastgas ed explodescha. Ils dus umens vegnan blessai malamein, cunzun il Vigeli. Els ein vegni transportai el spital a Cuera. Jeu hai pinau tier la schletra ed il cavagl dils Decurtins e menau tochen sil stradun. Naven da leu ei Gion Antoni Decurtins ius, pertgei il transport stueva vegnir fatgs cun cavagl entochen Glion. Jeu hai viu ed udiu il sesparter dils treis fargliuns che han da cor rugau per perdun in da l’auter e Barla ha detg: „Vigeli, ti eis nies frar era dacheudenvi.“ Las dolurs havevan buca pudiu commentar el. Mo ussa bragia el. Ils plaids dalla sora han pegliau siu cor.“

ALPSU190601

Il hotel niev
En in prospect alleghescha la famiglia Decurtins anno 1906 ils motivs ed ils basegns per l’avertura d’in niev hotel. Ella argumenetscha quella necessitad sco suonda:

„Il liug turistic Sedrun sa semiserar cun mintg’auter liug. Sco staziun per passants schai Sedrun ordvart bein. Gl’ei il liug da cura dil Grischun ch’ei situaus il pli damaneivel da Caschinutta (28 km). Glion ei la proxima staziun dalla Viafier Retica e quella san ins contonscher culla posta, che cursescha treis ga a di. Sche Sedrun ei aunc nunenconuschents, sch’eis ei la munconza da hotels, consequentamein duvrein nus pli bia casas d’albiert. Il hotel Cruna, ch’exista gia dapi biars onns (erigius igl onn 1854), ei enconuschents lunsch entuorn e gauda in bien num. El ei denton memia pigns, ei maunca il sufficient diember da stanzas. Quei ein las ponderaziuns, che han stimulau nus da baghegiar in niev hotel cun 40 letgs.“

Da gliez temps ha ei duvrau ina brava purziun curascha da realisar in tal project. Ils emprems hoteliers tujetschins, ordavon ils Cavegns (Cavengs) dalla Cruna, medemamein ils Cavegns sin Tschamut e lu ils fargliuns Decurtins dil Hotel Oberalp, dils indigens numnaus Hotel Alpsu ni Alpsura, han tschentau il fundament per l’industria da jasters ella Val Tujetsch. Pli tard suondan ils suandonts hotels: 1906 il Hotel Posta a Rueras, 1914 Hotel Krüzli a Gonda, 1934 Pensiun Soliva a Gonda, 1956 Hotel Badus, Rueras, 1963 Hotel Alpina a Sedrun, 1965 Hotel Mira a Gonda, 1966 Hotel Cresta a Dieni, Dieni ed il Hotel Postigliun a Sedrun igl onn 1987. Ils emprems hoteliers han prestau da gliez temps lavur da piunier ed ual quels e lur descendents ein stai duront decennis ils gronds promoturs dil turissem en Tujetsch.

Hotelcuncasa
Dretg la veglia casa Muggli, lu il hotel Alpsu suandaus dalla casa digl Adolf Cavegn e seniester la casa pervenda.

Avertura dil hotel
1906 cudisch da hospsL’avertura dil hotel ei vegnida fatga cuort avon la stagiun da stad 1906 ed ils emprems jasters ein s’enscrets el cudisch da hosps ils 14 da zercladur cul num „Kondörfer N., inschignier e consorta, Berlin“. Sin fundament da quei cudisch san ins constatar, che bia hosps da gliez temps arrivavan digl exteriur, dalla Tiaratudestga, Frontscha, Engheltiara ed Italia. Ei setractava pli u meins dad inschigniers, professers e negoziants. Probabel studegiav’ins gia lu intensivamein vid il project dalla Viafier-Furca-Alpsu.

Duront ils emprems onns ei il hotel vegnius dirigius communablamein dils fargliuns Decurtins, oravontut dallas soras Ludivina, Rosa, Martina e Maria Fausta.

La situaziun ei quels onns, pertuccont igl avegnir dil turissem, zun positiva. La construcziun d’ina viafier ei sin buna via. Ils temps ein pia buns. Denton, la construcziun dil hotel veva custau ina brava summa; il hotel ei schazegiaus anno 1909 cun 65 000 frs. e dasperas 30 000 frs. deivet. Ord quels motivs ei la suandonta cunveziun fatga denter ils fargliuns da capir.

Cunvenziun denter ils surprendiders dalla facultad da Hans Giachen Decurtins e sia dunna Barbla permiert.
Ils sis suttascrets fargliuns Decurtins fan oz in cun l’auter la sequenta cunvenziun ed entelgientscha.
Sco sulets surprendiders da tutta facultad activa e passiva da Hans Giachen Decurtins e sia dunna permiert, declaran tuts da star en in per l’auter e formar mo ina famiglia, quei vul dir mintgin ei obligaus da metter sias entradas en massa sut tetel “Fargliuns Decurtins” e mintgin ei obligaus da metter neu tenor sia clamada quei che schai en sias forzas. Era il medem ein tuts obligai da star neu ad in e scadin, sche in ni l’auter havess discletg en in u l’auter grau. E quei ha valeta aschiditg sco buc’in ceda ord quella nova famiglia, quei vul dir maridar ed era vinavon tenor entelgientscha.
Per confirmaziun dil sura suttascrivan mintgin
Gion Antoni, Hans Giachen, Alois, Serafina, Rosa e Fausta Decurtins.

Ils dus ulteriurs fargliuns, il Giusep Antoni e la Ludivina laian pagar ora e cedan aschia il dretg sil menaschi. Quei succeda il medem di cun la suttascripziun dalla sura cunvenziun, ils 3 da fevrer 1909.

Ils 8 d’october 1908 ha il Cussegl federal dau la concessiun per l’erecziun dalla lingia viafierila denter Gletsch e Mustér. Quei ha purtau empau speronza en nossa val. In grond diember d’inschigniers, capos e luvrers jasters ein secasai tier nus. La fatschenta, il menaschi d’hotel, mava fetg bein. En vesta steva ussa ina viafier aposta per promover il turissem en nossa regiun e val. Bunas aspectativas!

VFADocumentLa primavera 1911 entscheivan las lavurs. Digl emprem viadi culla viafier da Mustér-Sedrun exista in interessant document el cudisch da hosps dil hotel Oberalp a Sedrun. Ils 4 da november 1913 arriva la locomotiva BFD nr. 3 cun tschun carrs alla staziun da Sedrun. Probabel ei quei insumma stau igl emprem viadi d’emprova. Tenor las notizias el numnau cudisch da hosps era il tren partius da Mustér allas 14.40 ed arrivaus a Sedrun allas 16.30, quei cun retenidas en differents loghens. Normalmein quintava ins per quei viadi 25 minutas. A quell’emprema excursiun ein 15 persunas presentas, denter quellas era in miedi, numnadamein dr. Stiafen Berther da Tujetsch.

Miez november digl onn 1915 ein las rodaias tschentadas dad Andermatt a Mustér. Mo lu dat ei problems finanzials e quei muort l’Emprema uiara mundiala rutta ora 1914. Era il svilup e progress turistic ha survegniu ina frenada anetga. Las lavurs ruausssan per nov onns, da 1916 – 1925. La societad cun capital jester ha fatg concuors e las lavurs ein lu per vegnidas terminadas cun agid dil stadi ed ina nova societad. L’avertura digl entir tschancun BrigMustér succeda ils 3 da fenadur 1926.

Duront quei temps ei il hotel adina staus aviarts, malgrad ch’ils biars dils fargliuns Decurtins eran maridai e secasai ella Bassa ni temporarmein en survetsch militar.

Tujetsch survegn igl onn 1918 l’emprema ovra electrica erigida mo per diever privat. Ei setracta d’in motor cun la roda d’aua en la resgia dils Solivas sper igl Ual da Gonda. Quella maschina provisoria furnescha glisch en emprema lingia pils hotels Cruna ed Alpsu, lu era per la casa dil mulin e pil coiffeur Maurus Berther a Sedrun.

Igl onn 1918 ha ina gruppa da Tudestgs internai fatg vacanzas a Sedrun el hotel Alpsu. La plipart eran academichers, tips fetg sportivs, che emprendevan igl inschign d’ir cun skis senza pli grondas difficultads.

Da 1922 tochen alla fin digl onn 1926 ei il menaschi dalla fatschenta vegnius surdaus alla famiglia Berther, ils possessurs dil Hotel Cruna.

La situaziun finanziala semegliura buc enormamein. Quei sforza alla suandonta cunvenziun:

Sco a mintgin suttascret enconuschet ei la finanziala posiziun da sgr. Hans Giachen Decurtins, marcadont da lenna a Glion, aschi critica ch’igl ei ad el buca pusseivel da liberar tala senza ir finanzialmein sutsura.
Quei fuss per ina famiglia e parents in grond discredit e per la plipart da ses fargliuns ed aunc jasters ina catastrofa. Per liberar tala situaziun eis ei sin giavisch e cuntentientscha da siu bab vivent Hans Giachen Decurtins a Sedrun e tut ses fargliuns e quinai fatg la suandonta cunvenziun:
Hans Giachen Decurtins a Sedrun, bab, ceda e schenghegia ad el Hans Giachen Decurtins-Agosti, Glion, per atgna proprietad tut sia facultad oz possedenta che vegn presentamein schazegiada sin 30 – 40 000 frs., priu ora 7000 frs, che Hans Giachen Decurtins, bab, ha empristau al “Hotel Oberalp”, che vegnan en beni alla famiglia e tala facultad vegness en possess a Hans Giachen Decurtins-Agosti immediat suenter la mort da siu bab. Igl importo da sura facultad seoblighescha Hans Giachen Decurtins-Agosti d’applicar suletamein mo per l’amortisaziun da siu deivet current sin la Banca cantunala.
Duessen denton las relaziuns finanzialas da Hans Giachen Decurtins-Agosti entras siu hanletg semidar e vegnir en possess da facultad e da l’autra vart fargliuns che stessen mender che el, sche han tals il dretg e Hans Giachen Decurtins-Agosti l’obligaziun da turnar anavos ad els in ton ni tut la part jerta che fuss a mintgin tuccada.
Quella cunvenziun ei vegnida fatga voluntariamein e duei haver vigur avon tutta lescha e suttascretta da mintgin participont cun agen maun.
Glion, ils 9 da matg 1923

Gl’unviern 1929/30 ei vegniu aviert igl emprem plaz da glatsch sut il hotel Alpsu a Sedrun, naturalmein sut la bitgetta da Hans Giachen Decurtins ed il menader dalla Scola da skis Gustav Walty che instrueva perfin igl ir cun patinas.

Suenter 25 onns
Ils 4 da fenadur 1931, 25 onns suenter l’avertura ha Hans Giachen Decurtins-Agosti (1885-1951) surpriu entras cumpra il Hotel Oberalp, la casa veglia Muggli cun garascha e stallas, plinavon ils praus sut casa, il baghetg dad economia, mobigliar etc. per la summa da 105 000.- frs.

Kaufvertrag zwischen Hans Jacob Decurtins in Sedrun und seinen bisher an der Liegenschaft “Hotel Oberalp” in Sedrun mitbeteiligten Kollektivern ist heute folgender Auskaufsvertrag zustande gekommen:
I. Hans Jacob Decurtins übernimmt inskünftig den regress „Hotel Oberalp“ bestehend aus: Hotelgebäude Oberalp mit altem Haus, Garage und Stallung, sodann die Wiese neben dem Hotel im Ausmasse von 42 Aren, diverse kleinere Waldparzellen, dann „La Paliu Rueras“ sowie das ganze Haus- und Hotelmobiliar laut Immobilien-teilungsakt vom februar 1928, als alleiniges Eigentum und auf alleinige Rechnung.
III. Der Besitzübergang erfolgt auf Ende April 1931.“

La tiarza generaziun:
Hans Giachen Decurtins 1885-1951 oo Agosti Luisia 1890-1972

Affons:
Ursulina Decurtins 1914-2011 oo Joseph Kurmann 1911-
Alfred Decurtins 1915-1980 oo Barla Beer 1927-2011
Cristoffel 1917-2004
Helena Decurtins 1919-2011 oo Felici Monn 1911-1992
Hans Decurtins 1921-2001 oo Alice Bühler 1925-2006
Rita Decurtins 1931

Hans Giachen haveva absolviu il seminari da scolasts a Cuera e dau plirs onns scola a Sumvitg e Trun ed ella scola secundara a Camischolas. Igl onn 1913 ei Hans Giachen Decurtins maridaus cun Luisia Agosti da Trun ed ina famiglia da sis affons ei sefatga. Il giuven pèr ei setratgs naven, igl emprem a Trun e silsuenter a Glion. Sco marcadont da biestga e da lenna ei Hans Giachen Decurtins vegnius enconuschents empau dapertutanavon. L’emprema uiara ha giu sias consequenzas ed el ei sedecidius da turnar igl onn 1924 en Tujetsch ed ha surpriu da ses fargliuns il hotel dall’Alpsu. El cun ulteriurs pioniers dalla val han fatg da saver la bellezia dil liug; Tujetsch ei vegnius neunavon. Suenter ina partida onns eis el seretratgs da sia clamada per sededicar sper il menaschi d’ustria e hotelier alla mercanzia da lenna.

Gia in onn suenter la cumpra dil hotel ha igl iniziant hotelier schau scarpar giu la casa veglia, stada quella dil Capitani Muggli, ed erigiu en quei liug in niev edifeci, ch’ei vegnius ligiaus ed uniuns cul hotel existent ed aschia engrondiu il diember da letgs da 40 sin 70. La „Stiva tuatschina“ cun siu caracter rustical han ins capiu da mantener ed integrar ella part nova dil hotel.

Das Kleinod (le Bijou) von Sedrun ist infolge seiner freien, sonnigen Lage das
HOTEL KURHAUS OBERALP
Der neue Chaletbau, zusammengebaut mit dem gründlich renovierten alten Haus, bietet Unterkunft für 60 – 70 Personen. Obwohl durchaus kein Luxushotel, ist es aber mit all dem Komfort versehen, den man billigerweise heute von jedem neuzeitlichen guten Sporthotel verlangen kann. Sämtliche Zimmer im neuen Hause sind mit fliessendem Warmwasser versehen. Geräumige Balkone laden zu sonnigen Mussestunden ein. Ein lichtdurchfluteter grosser, auf allen Seiten eine wunderbare Aussicht bietender Speisesaal und eine geschmackvoll möblierte grosse Halle, geben dem Ganzen einen vornehmen und gediegenen Charakter. Südseits des alten Hauses, das auf den Etagen ebenfalls mit fliessendem Wasser versehen ist, befindet sich die grosse Sonnenterrasse, die für alle Gäste des Hauses bequem Raum bietet. Im Erdgeschoss ladet eine heimelige, alte Bündnerstube zu Geselligkeit ein.
Dieses sorgfältig geführte Hotel, in welchem bereits fünf Familienangehörige im Betriebe tätig sind, lässt sich nichts entgehen, um den verehrten Gästen den Aufenthalt so angenehm als nur möglich zu gestalten. Einer ausgezeichneten Küche und ausgesuchtem Keller ist von jeher die grösste Aufmerksamkeit geschenkt worden.
Pensionspreise: Fr. 10 – bis 13.-
Neue Morgentahler Kegelbahn.
Tel. 1.
Der Besitzer und Leiter: H. Decurtins-Agosti

Il hotel niev ha retschiert in iral da heighels. Quel sesanflava el vest dil hotel. En quella caussa ei Hans Giachen s’enteglius cun il possessur el vest, signur Adolf Cavegn dalla casa dalla posta.

Entelgientscha appartenent il plaz da dar heighels. Adolf Cavegn ha dau a Giachen Decurtins il dretg da tschentar siu plaz da dar heighels entochen vitier ils cunfins da siu prau dador casa. Medemamein dat el al hotelier la lubientscha da prolunghir engiu igl existent plaz da heighels, aschilunsch sco schai en ses dretgs, senza stuer star la distanza legala perscretta naven dil sulom. 
Sedrun, ils 20 da mars 1935.“

Displascheivlamein ei la fatschenta buca prosperada sco ins veva calculau e giavischau. Ils anno 1930 ein stai onns da crisa e pupira. Tut ils menaschis da hotellaria en loghens da cura havevan il peter pis da surviver. Da quella sort ei era la famiglia Decurtins stada pertuccada. „Dis ed onns o havein nus strusch giu in hosp el hotel“, aschia selamentava beinduras petramein la Luisia digl Oberalp, sco ella vegneva numnada dils Tujetschins. Per cletg veva il Hans Giachen Decurtins ulteriuras entradas cun la mercanzia da lenna. Schebein ch’ei deva lezs onns era sin quei sectur bein enqual surpresa, sche ulivava quella fatschenta tuttina beinenqual ruosna finanziala.

1932 „Wann kommen Sie nach Sedrun?“ damonda ina matta sigl emprem prospect dall’uniun da cura. „Sedrun ist ein kleines Winterwunder unserer Zeit, weil es das Glück hat, von der Natur in jeder Weise für den Wintersport begünstigt zu sein.“ En quel ein ils hotels Cruna, Krüzli, Oberalp, Soliva e Rheinquelle menziunai.

1939 Hotel Kurhaus Oberalp Sedrun Bündner Oberland 1450 m ü.M.
Das Hotel Oberalp ist ein neuzeitlich eingerichtetes Berghotel mit viel Sonne und Licht. Zimmer mit und ohne fliessendem Wasser. Platz für 70 Gäste. Gediegene Gesellschaftsräume, Halle, behagliche Bündnerstube, Sonnenterrassen, Kinderspielplatz. Bekannt gut gepflegte Küche, Bündner Spezialitäten!
Auskunft durch den Besitzer Hans Decurtins-Agosti, Tel. 7 71 32

SEDRUN IM SOMMER – ein Ferienparadies!
Ein schmuckes, bodenständiges, romontsches Bündnerdorf, 1450 m ü.M. am Oberalppass, Ostflanke des St. Gotthard. Eine herrliche, hochalpine Landschaft, mitten in einem blumenreichen, milden, fruchtbaren Hochtal, von einem majestätischen Bergkranz umschlossen. Naher Wald, Bergsport, Forellenfischerei, viele ausgedehnte Wanderwege, Mineralien, Pilze, Heidelbeeren.

SEDRUN IM WINTER – ein Traum der Skifahrer!
Der Wintersportplatz mit 8 Stunden Sonnendauer, leichte Übungshänge beim Hotel, ausgedehnte, rassige Skifelder, ein unerschöpflich schneesicheres Tourengebiet, Eisplatz, Schweizerische Skischule, Saison Dezember bis April.
Ganzjährige Bahnverbindung DisentisSedrunOberalpAndermatt.

Hans Giachen Decurtins fuva daventaus possessur dall’Alp Curnera. Cun contract da vendita dils 20 da mars 1939 vendan el e Guglielm Gadola, quinau, sia cumpart dall’alp ad Ignaz Gadola-Langini da Mustér.

“L’alp cunfina egl ost cul l’Alp Nalps dalla claustra, el sid la Val Cadlimo, Péz Tanelin, Bocco di Cadlimo, Cantun Tessin; el vest la Val Maighels, alp e possess dalla vischnaunca Tujetsch ed el nord l’Alp Cavradi dalla Caplania da Trun e Las Vals sco pastira dalla vischnaunca Tujetsch. Il prezi da vendita ei 10 000 frs.” 

La Secunda uiara mundiala da 1939 – 1945 ha midau in techet la situaziun e quei el senn positiv. Entras la preschientscha da truppa militara, da luvrers vid objects ch’eran d’interess per la defensiun naziunala, stradun e gallarias sil tschancun dil Pass Alpsu, ei la frequenza carschida empau.

Suenter l’uiara ei in serevegnir en vesta. Sch’ins sfeglia ella statistica da jasters dils onns ual suenter l’uiara, sche san ins constatar che las casas d’albiert vegnevan plaun a plaun puspei occupadas e quei principalmein da clientella svizra. Als hosps digl exteriur muncavan ils raps per far vacanzas; els havevan pil mument auters problems. Tuttina savev’ins mirar cun empau speronza egl avegnir.

Igl onn 1947 elegia la vischnaunca da Tujetsch Hans Giachen Decurtins sco president communal. Era il cumin dalla Cadi ha undrau l’activitad dil meriteivel e simpatic convischin cun eleger el dus onns sco deputau el parlament cantunal.
Il barschament dil vitg da Selva igl onn 1949 ha caschunau al giuven president communal bia bia lavur supplementara, damai ch’el fageva part dalla cumissiun da reconstrucziun dil vitg. Quei engaschi, buca adina sempels e cun bia malengasi, ha spossau sias forzas. Deplorablamein ha ina maligna malsogna sfurzau igl um plein engaschi e quitaus per famiglia e communitad da serender el spital a Glion. El ei buca returnaus pli a casa tiels ses. Ils 7 da mars 1951 ha il Segner clamau siu fideivel survient ella vegliadetgna da mo 66 onns en siu reginavel.

En sias regurdientschas dil vitg da Sedrun noda Gion Beer ella Tuatschina nr. 26 digl onn 1984 il suandont davart il hotel:

„Visavi da l’autra vart dalla via stat in maiestus hotel. Gia nos tats gustavan leu mintga sapocu in quercli vin ni era in sitg vinars. Per dapli mattei ch’ei tunscheva strusch. En quei local steva in giug da ruclas, il schinumnau bigliard. Quei era propi il giug dils mats gest ord scola. Certs giuvens purs emblidavan magari perfin il gentar la dumengia e suenter vegneva ei cuntinuau ualti ditg. Sut il hotel era montau in sempel iral da dar heighels e sil plaz dadora vegneva il glatsch fatgs pli baul igl unviern. Sche nus buobs vevan il gaudi da selischnar sil glatsch, sche tonpli astgavan ils prers tuatschins sedelectar cun dar heighels. Mo era ina cuafeusa luvrava el hotel. Cavels cuorts era sia devisa, prima encunter ils plugls.

Ils onns 1950 e suandonts portan midadas
Suenter la mort prematura dil bab Hans Giachen steva la famiglia Decurtins avon in ualti difficil problem. A tgi surdar il hotel? Tgei far? Negin haveva propi mustgas da surprender quei menaschi. La finala ein ils fargliuns sedecidi da surdar gl’entir cumplex al frar giuven, il Hans (1921-2001). Senza dubi ha sia consorta Alice, naschida Bühler (1925-2006), cun la quala el era maridaus gl’onn 1950, dau curascha da surprender la ierta e semetter els stadals d’in menaschi da hotellaria. Secapescha ch’el ha era aunc salvau la mercanzia da lenna, dalla quala el ha desistiu pér igl onn 1958. La devisa ei stada la suandonta: „Far il pass tenor la comba. Spargnar e far novas expensas per lu, sche la situaziun lubescha“. Quella previsiun ei stada buna e saluteivla. Las empremas investiziuns ein stadas la cuvrida dil tetg dil hotel e l’erecziun d’in plaz da parcar ils onns 1952/53.
Cun la concessiun dil dretg d’explotaziun dallas auas alla Ovra electrica Rein Anteriur, ils 13 da fevrer 1955, ha ei dau ina midada radicala ella regiun dalla Cadi, oravontut en Tujetsch, e consequentamein era per l’economia ed industria da jasters. Tut tgi che ha da gliez temps realisau la situaziun ha saviu seprofitar. Quei ei era stau il cass tiel possessur dil Hotel Alpsu. Ei succeda igl onn 1960 l’engrondaziun dil restaurant e l’erecziun d’in local da sault, il Dancing, igl onn 1966. Plinavon endrezza el per l’atgna famiglia ina habitaziun privata el hotel, suenter ver avdau duront 20 onns en ina combra dubla dil hotel.
Il segl pli grond e gagliard ei succedius igl onn 1972 cun ereger el liug dalla part eregida 1932 in niev hotel cun combras endrizzadas cun bogn e commoditad. Ei suondan midadas el sectur da qualitad cun midadas en cuschina, combras dalla part veglia e contuorn dil hotel.

1972
Das Hotel Oberalp ist durch den grosszügigen Neubau zum führendem Haus in Sedrun geworden. Die moderne Gestaltung des Hotels, seine gediegene Inneneinrichtung, verbunden mit der gemütlichen Atmosphäre, mit renommierter Küche und gepflegtem Service kennzeichnen die alte Familientradition.
Die Zimmer haben fast alle Bad/Dusche, WC, Telefon, Radio, Televisionsanschluss und Balkon an der Südseite. Appartemente mit allem Komfort stehen unseren Gästen zur Verfügung, wie auch eigene Parkplätze, Garagen und Lokalitäten für Hochzeiten und Gesellschaften.
Die prächtig ausgeführte rustikale Tavetscherstube, die Aufenthaltsräume, Kellerbar, Sauna, Personenlift und die grosse Gartenanlage werden mithelfen, den Aufenthalt im Hotel auf das Angenehmste zu gestalten. Auch ist das neue grosse Hallenbad nur 4 Minuten von unserem Haus entfernt. Über die vielfältigen Möglichkeiten von Sport und Erholung gibt die umfassende Dokumentation des Verkehresvereins Sedrun Auskunft.

Il Hans digl Oberalp
Il Hans ei staus il tschunavel dils sis affons dil Hans Giachen Decurtins e la Luisia Agosti da Trun. Suenter las scolas da vischnaunca ha il Hans frequentau da 1936 tochen 1939 la partiziun dalla scola mercantila dalla scola cantunala. Silsuenter absolva el la scola d’ustiers el Belvoirpark a Turitg. Plinavon frequenta el cuors specials per menaschis da hotels. In onn da pratica frequenta el el liug da cura Wengen ella Surselva Bernèsa. Leu ha el augmentau las necessarias enconuschientschas e procurau per in solid fundament pil futur. Entochen la surprendida dil hotel igl onn 1951, ha el lu luvrau sco emploiau el hotel dil bab. Ord la letg dil Hans neschan quater affons, dils quals il quart, il Hans Peter, miera da baret. Ils auters ein Carli (1950), Urs (1953-1988) e la Marlis (1954).

Midadas
La quarta generaziun surpren la direcziun dil Hotel Alpsu. Il fegl Urs cun sia dunna Hildegard meinan naven digl onn 1980 il menaschi da hotellaria, restaurant e bar. In bien fundament per menar il hotel tschenta el cun la scola per hotellaria a Lucerna, nua ch’el acquista il diplom per quella branscha. Per dapli pratica seperfecziunescha e s’engascha el el Hotel Mövenpick a Losanna e plitard sco schef da recepziun el Hotel Au Lac ad Ouchy sper Losanna. Cun igl onn 1987 acquista el il hotel da ses geniturs. Cun tschaffen e plascher meina el il grond menaschi. Tscheu e leu dat ei enqual midada ed ella fantasia neschan numerus plans pigl avegnir. Il destin vul denton auter. In malruaus e malesser tschaffa il giuven hotelier. Per tuts nuncapeivel ch’igl Urs ha bandunau siu carezau ambient, pleins da visiuns pigl avegnir, ils 13 d’october 1988.

La quarta generaziun:
Hans Decurtins 4-7-1921 – 20-8-2001 ed Alice Bühler 19-06-1925 – 12-06-2006
Carli Decurtins 1950 oo Marlis Bass 1957
Urs Decurtins 1953 – 1988 oo Hildegard Eyer
Marlis Decurtins 1954 oo Rainer Seves 1950-2001

Cun igl onn 1989 surprendan ils conjugals Marlis e Rainer Seves-Decurtins la direcziun dil Hotel Oberalp. La strategia ei da mantener la tradiziun cun cumpletar la purschida cun novas ideas en favur dils basegns dil hosp sut il motto: „Il hosp duei saver guder cun plascher“. Aschia ein vegnidas fatgas investiziuns da rodund 2.3 milliuns. Igl onn 1994 sepresentan ils hoteliers dil hotel ella Gasetta Romontscha e fan paleis als lecturs e lecturas lur concept e novas purschidas. In concept strategic duei survir sco muossavia pil futur. Sper la reorganisaziun dil menaschi ein ins specialmein seconcentrai sin la vendita dall’atgna purschida anoviars. Aschia ein las gruppas da hosps vegnidas definadas ch’ins vul plidentar egl avegnir per far vacanzas a Sedrun el Hotel Alpsu, sco era ils loghens ch’ins vul far reclama el futur. Gronda peisa ei era vegnida dada sin l’analisa dils puncts fleivels. Sin fundament da quels resultats vul ins era plidentar egl avegnir pli fetg ils indigens. Il maletg d’esser ina casa mo per turists duei svanir. Il scopo ei dapli capacitad, denton dueien indigens e hosps tuttina saver far diever d’ina purschida varionta da stad ed unviern.
Sper la buna cuschina, emperneivlas localitads sco la Stiva Grischuna, ha il hotel introduciu ina purschida da regeneraziun cun duas pusseivladads da cura. Ultra da quellas atgnas purschidas propaghescha il hotel era vinavon la paletta da pusseivladads dil liug da cura e sport Sedrun.

Cugl emprem da december 1989 surpren Hans Peter Deflorin il Bar Dancing. Igl onn 1993 ha il Rusticana Pub remplazzau la bar, il Dancing.

Cun 2001 va la historia d’in hotel da famiglia a fin. Il hotel vegn vendius ed integraus ella nova societad la „Hotel Oberalp SA“. Ils Mugglis sco ils Decurtins han duront rodund 135 onns tgirau la hospitalitad pils viandonts, hosps ed indigens. La summa totala fuss matei brava e la summa da naziunalitads che han visitau la val duront varga in tschentaner segiramein era. Igl effect positiv da tut quei per nossa vallada ei struschamein miserabla. Per la industria da jasters, oz numnau il turissem, in engaschi grondius pil svilup tursitic ella val. Buca meins ha il hotel era surviu als indigens, pils giuvenils cun dar billard e heighels, pli tard pils saltunzs incarani ella bar e pils baus da notg pli liunga sortida, pils carschi per dar troccas e star da cumpignia, per biars pèrs ha la fiasta da nozzas giu liug ella sala dil hotel e numerusas fiastas da tut gener han possibilitau a biars da bandunar il da mintgadi e festivar e selegrar da cuminonza.

Alpsu17
La sura foto di bia. Il hotel Oberalp cun pareta da noblezia. Sin terrassa hosps da pareta reha e beinstonta. Il baghetg niev colligia la veglia schenca dils Mugglis. Dretg il baghetg dalla posta baghegiaus d’Adolf Cavegn. Amiez la via, oz Via Spinatscha, in chischner. La seiv digl iert paradescha cun spizzauls da péz ed ils blahs surengiu spetgan sin vegnir schetgs. – In mund da tut autra vesta, ord vesta historica forsa schizun per biars admirabels.

Survesta dils ustiers e hoteliers el hotel da famiglia

 Ils Mugglis, Sep Antoni Muggli  1870* – 1905
 Decurtins, fargliuns  1906 – 1922
 Famiglia Berther, Hotel Cruna  1922 – 1926
 Hans Giachen Decurtins-Muggli  1926 – 1931
 Hans Giachen Decurtins-Agosti  1931 – 1951
 Hans Decurtins-Bühler  1951 – 1981
 Urs Decurtins  1981 – 1988
 Hans Decurtins-Bühler, parzialmein  1988 – 1989
 Marlis Seves-Decurtins  1989 – 2001

* La „Schenca“ vegn menziunada ils onns 1870 – forsa existeva quella gia decennis avon e fuss en quei cass forsa stada l’emprema e  la pli veglia ustria dalla val!!

La Hotel Oberalp SA

Meinafatschenta

 Hans Peter Deflorin  2001 – 2002
 Meinrad e Rita Deflorin  2002 – 2007
 Christian Berloznik  2007 – 31 d’october 2011

Cussegl d’administraziun dalla Hotel Oberalp SA

 Hans Peter Deflorin  2001 – 03 da schaner 2006
 Josef Müller  03 da schaner 2006 – 11 da zercladur 2007
 Roland Etter  11 da zercladur 2007 – 06 da november 2007
 Christian Schindler  06 da november 2007 – 04 da mars 2008
 Gion Battesta Huonder  04 da mars 2008 – 22 da mars 2010
 Christian Berloznik  19 d’avrel 2010 – 31 d’october 2011

Menaders da fatschenta dalla Hotel Oberalp SA

 Thorsten Knopp  03 da schaner 2006 – 11 da zercladur 2007
 Christian Ettl  2007
 Christian Berloznik  settember 2007 – 31 d’october 2011

Las sura indicaziuns dallas persunas ein da Christian Berloznik!

Cuntinuaziun cun ingant e spazzada
Ils eveniments en successiun cronologica

Dapi igl uost 2011 ei la Hotel Oberalp SA en concuors. Il hotel vegn ingantaus el decuors dil meins avrel 2012. In aschinumnau spindrader per la societad dueien las autoritads communalas ver spuentau, quei annunzia la pressa tudestga dil Grischun e cuntinuescha cul tetel:
Ina societad fundada avon 11 onns e tochen ussa gia per la tiarza gada en concuors.
La societad mira anavos sin ina disgraziada historia. Igl actual concuors ha la dertgira buca dementau, ton ch’il hotel vegn el decuors dils proxims meins ingantaus. Tenor la societad da revisiun dalla SA fuss in investitur staus avonmaun. Quel hagi mussau interess d’era realisar pli gronds projects a Sedrun. La suprastonza communala hagi snegau la cooperaziun. Il concept hagi buca perschuadiu ella.

Avrel 2012
Il Hotel Alpsu vegn ingantaus dalla Firma Prime Elements SA per la summa da 900 000 francs. La societad fuva cun ina summa da rodund 1.5 milliuns francs il creditur principal dil hotel che haveva fatg concuors. Ils davos rodund sis onns ei la Hotel Oberalp SA ida treis gadas en concuors, duas gadas ha la dertgira cantunala retratg quel. La Prime Elements SA preveda aunc el decuors digl onn 2012 d’inoltrar la damonda da baghegiar in niev hotel el medem liug. Quel duei vegnir aviarts 2014.

Uost 2012 ella Quotidiana
Il Hotel Oberalp vegn menaus igl unviern vegnent da Sedrun Pendicularas SA. La finamira ei da porscher in survetsch da garni per famiglias cun affons e giuvenils, gruppas, uniuns e hosps individuals. Il hotel duei vegnir realisaus tenor in concept innovativ. Per surmuntar quella fasa ein las Sedrun Pendicularas SA sedecididas da menar il hotel existet igl unvien vegnent. Il concept da menaschi elavuraus dallas pendicularas preveda in menaschi da garni, sco era da porscher la bar cun pub. Ei vegn buca a dar in restaurant public. Il provediment succeda en fuorma d’in dinearound.

LQ dils 7 da november 2012
Il hotel Oberalp a Sedrun duei vegnir spazzaus. En quei liug, consistent ord pliras parcellas, duei vegnir realisau ina surbaghegiada cun totalmein quater casas e hotel. La damonda da baghegiar corrispundenta ha la Prime Elements SA inoltrau alla vischnaunca.
Aschi plaida il lead digl artechel ella Quotidiana. Cuort suenter l’ingantaziun veva la societad annunziau ch’ella vegli realisar in niev hotel cun hotellaria el medem liug. Sin fundament dalla substanza dil baghetg stoppi quel vegnir spazzaus. Igl entir cumplex niev, cun treis casas, duei dar suttetg a 135 persunas en 56 combras, diesch studios e siat habitaziuns.

La Quotidiana dils 30 d’october 2013
Il Hotel Oberalp a Sedrun vegn spazzaus
Sigl areal vegn erigiu in niev hotel da quarter steilas e habitaziuns da cumproprietad. La Prime Elements SA da Cham vul realisar in menaschi da hotellaria e habitaziuns da cumproprietad sigl areal dil Hotel Oberalp a Sedrun per rodund 20 milliuns francs. Quel ei en siu possess. Proximamein vegn entschiet cun las lavurs, il hotel vegl duei vegnir spazzaus primavera proxima. Il president dil cussegl d’adminsitraziun dalla Prime Elements SA, Marcel Thoma s’exprima aschia ella LQ: Cun quella entschatta lein nus mussar che nus essan fermamein intenziunai da realisar nies project a Sedrun. Nus lein dar in accent. Nies project ei lubius e nus savein realisar el. – Nus havein gia entginas reservaziuns e buns resuns sin nossa purschida da habitaziuns. Per saver far la vendita definitiva eis ei denton necessari d’entscheiver a baghegiar. – Per il futur dil hotel niev ei vegniu fundau ina societad da menaschi. En quei connex eis ei gia reussiu da far in contract cun ina interpresa da menaschi engaschada sin plaun internaziunal.

17 da december 2013
Giuvenils activeschan la veta nocturna da Sedrun
Nov giuvens, Nora Honegger, Janine Monn, Irina Monn, Bianca Pereira, Silvan Cavegn, Ivan Decurtins, Andri Giossi, Sandro Monn e Tizian Monn, arvan il Pub dil Hotel Oberalp che restass schiglioc serraus. Il Pub el Hotel Oberalp a Sedrun ei enconuschents sco liug da sentupada per giuven e vegl, indigens e hosps. Il hotel ei en possess dalla Prime Elemets SA da Cham che preveda da spazzar quel igl onn proxim. Dapi la primavera ei il hotel serraus ed era quest unviern vegn el buc aviarts. Serraus restass era il Pub, mo grazia all’iniziativa da nov giuvens e giuvnas da Tujetsch vegn quel aviarts. – „Ils hosps duein sesentir bein e sedivertir, la viseta el pub duei esser in evenimemnt cun organisar concerts e partys, mo era exposiziuns d’art. – Era sch’il hotel duei vegnir spazzaus savein nus buca schar far tut empaglia“, ils plaids digl iniziant Sandro Monn.

Atun 2014
El decuors d’entginas jamnas igl atun 2014 vegn il hotel spazzaus cumpleinamein. Ils biars tschentan la damonda cardinala en quella situaziun: Daco sto in baghetg da varga 100 onns cun ina cumparsa tut speciala, cun tradiziun semplamein svanir? Daco eis el buca staus vengonzs da vegnir salvaus? Cumparegliau cun autras caussas che ston per tut prezi vegnir mantenidas, dat ei nuot auter che nuncapientscha e scurladas dil tgau. Basta zatgi ha decidiu e lubiu senza…! La caussa ei fatga!!

Igl aspect niev
La Quotidiana dils 21 da december 2015
Dus hotels, casas cun habitaziuns e studios
La Prime Elements SA concretisescha ses plans per siu project a Sedrun. Igl atun 2014 ei il Hotel Oberalp vegnius spazzaus. Enstagl dil hotel duessen quater baghetgs – dus baghetgs da hotel e dus cun habitaziuns – vegnir realisai sin quei areal. Ditg ei denton capitau nuot e la ruina amiez il vitg ha dau motiv per bia critica. Quei less la Prime Elements SA denton midar il proxim temps.
La lubientscha da baghegiar ei aunc inagada vegnida prolunghida per in onn. „Nus havein dacuort aunc inagada giu ina fasa da tractativas per sclarir ils puncts heiclis e rugalar quels. Cunquei che nus havein ussa saviu sclarir entgins puncts centrals e cumprau la parcella vischinonta savein nus entscheiver a far reclama“, declara Marcel Thoma dalla Firma Prime Elements SA. „Il hotel duei retscheiver il num „4 Peaks Hotel“ e las habitaziuns „4 Peaks Residence“. Ins vegni ad entscheiver a baghegiar primavera proxima 2016 e quenti cun in temps da baghegiar da dus onns. Igl onn 2017 duessien las empremas habitaziuns vegnir surdadas e per igl unviern 2017/18 duessen era ils hotels esser promts per l’avertura. Co nus vegnin vinavon cun las lavurs dependa denton era da differents facturs. Sche nus havein il discletg dad haver savens malaura, vegnan las lavurs probabel a cuzzar pli ditg.“ „Ils hotels vegnan ad haver in agen wellness cunquei che nus essan dil meini che in bien hotel drovi quei ozildi. Vinavon vegnan ils hotels ad haver in agen restaurant. – Denter auter vegn era ina nova bar cun atmosfera moderada e pacifica baghegiada.
Las habitaziuns dueien custar rodund 6500 francs il meter quadrat. Tier l’auter baghetg vesa quei ora auter. Enstagl da habitaziuns dat ei ussa diesch studios Quels vegnan vendi cun la cundiziun ch’els sappien vegnir nezegiai dils hotels sco „combras“. Marcel Thoma declara: Il project vegn realisaus, mo nus essan aviarts per coninvesturs. Nossa devisa ei da pli bugen far dus projects cun in partenari enstagl da far in project persuls. Pervia digl euro ed il clima d’investiziun a Sedrun ei quei deplorablamein aunc buca reussiu a nus. Il project seigi vegnius iniziaus a Sedrun cunquei ch’els vesien ella fusiun dils loghens da skis d’Ursera e Sedrun ed ella situaziun dil liug ina rela e rentabla schanza per lur plans. Ins spetgassi denton era che la vischnaunca inizieschi sezza enzacontas attracziuns per far marschar pli fetg il turissem.“

La filosofia da fatschenta
La pagina d’internet dil hotel da sport Oberalp plaida aschia: Das geplante Sporthotel Oberalp wird durch seinen ausserordentlichen Service in Form von Dienstleistungen und attraktiven Angeboten viele neue Gäste nach Sedrun locken. Junge und ältere Gäste fühlen sich durch den modernen Bau sowie dessen alpine Inneneinrichtung angesprochen. Die speziell auf Sportler ausgerichtete Infrastruktur des Hotels ermöglicht es den Sportlern ihre Sportgeräte einzustellen, sie für bevorstehende Aktivitäten vorzubereiten und sie nach den Aktivitäten zu reparieren und zu pflegen. Diese Möglichkeit bietet das Hotel vor allem für Ski- und Snowboardfahrer, Biker sowie für Golfer. Durch vielseitige Kooperationen mit regionalen Leistungsträgern entsteht ein einzigartiges Angbot, welches speziell auf aktive Feriengäste ausgerichtet ist. Die gebündelten Angebote können entweder vor Ort, online oder per Telefon gebucht werden. Durch den kreativen Marketing-Mix werden die Zielgruppen der DINKS, Silver Agers, Leistungssportler, Einheimischen, Ferienwohnungsgäste und Gruppen optimal erreicht. Die professionellen Marketingmassnahmen und die Mund zu Mund Propaganda führen zu einer jährlich ansteigenden Auslastung.
Die Gastronomie spielt im Konzept des Sporthotels Oberalp eine grosse Rolle. Sedrun bietet nicht viele Restaurants mit gehobener Küche. Deshalb ist das öffentliche Restaurant für das Sporthotel Oberalp ein wichtiger Wertschöpfungsfaktor, insbesonders weil Sedrun über sehr viele Ferienwohnungen mit entsprechend vielen potenziellen Gästen verfügt.
Das Restaurant zeichnet sich durch seine kreative und ausgewogene Küche aus. Die Hotellobby und die Bar im ersten Obergeschoss laden durch ihre angenehme Atmoshäre und durch die sporadisch stattfindenen Abendveranstaltungen zum Verweilen ein.
Ziel ist es, sich in der Destination Sedrun Disentis als bestes Sporthotel zu etablieren.

Novas speronzas creschan 2016
Finalmein – han ils biars patertgau ed era selegrai. Las lavurs da construcziun entscheivan e mettan speronzas els habitonts dalla val. Cun plascher vegn mirau e persquitau las lavurs sil plaz digl anteriur Oberalp. Ina tala erecziun sa motivar e dar en general sustegn al svilup dalla val. Igl unviern 2016/17 interrumpa las lavurs e cugl onn niev vessen las lavurs giu da cuntinuar. Mo per la surpresa da tuts – nuot schabegia e promova speculaziuns.

2017
La televisiun rtr rapporta il december 2017 davart la situaziun actuala dil plaz da lavur dalla surbaghegiada 4-Peaks. La quotidiana dils 12 da december scriva silla davosa pagina:
Dapi passa in onn capeta nuot tier la surbaghegiada 4-Peaks a Sedrun amiez il vitg. Igl investur maunca ed ils impressaris survegnan buca ils daners. 4-Peaks preveda quarter casas per in hotel cun 53 stanzas e 17 habitaziuns. La fatschenta che vul realisar quella surbaghegiada da 24 milliuns ei la Spectrum Sedrun Investment SA. Tenor quella societad hagi igl investur buca pagau sco fatg giu sia cumpart, ha Marcel Thoma dalla Spectrum Sedrun Investment SA, scret a RTR. Els hagien lantschau pass giuridics encunter igl investur e seigien en novas tractativas cun novs investurs. Sper il scarpar giu ils baghetgs vegls ei denter auter vegniu construiu ina part dad ina garascha sutterrana. Las lavurs da miradur ha l’interpresa Valaulta Berni SA surpriu. Tenor il meinafatschenta Daniel Blumenthal hagi el survegniu mo ils emprems meins ils daners. „Suenter ein els buca pli vegni ed jeu hai stuiu terminar las lavurs.“ Ad el maunchien plirs tschienmellis francs. Per puder pagar ils luvrers hagi el stuiu far deivets. Quei metti sia fatschenta en ina situaziun difficila. La Valaulta Berni SA ei denton buca la suletta fatschenta che ha buca survegniu ils daners per lavur fatga. Con aulta che la summa buca pagada seigi, vul negin tradir pli exact. Ei vegn discurriu dad 1.2 milliuns francs.

Epilog e conclusiun
Ina massa construcziuns cun biars plaids ed aunc dapli letras han empruau da formar la historia d’in hotel. Davos tut quei ein carstgauns stai e mintgin cun sia atgna historia – forsa legreivla, mo era greva e tragica. Quei ein las historias ch’ein persunalas ed enconuschentas a negin e restan era. Quei tut dess lu ina autra historia dil hotel.
Entschiet ha tut ils anno 1870 cun ina „Schenca“ en ina casa planisada d’in caplon e sco ustier in um da num e pum, il Capitani Muggli ni il Muggli Grond. Culla midada el 20avel tschentaner ha la famiglia Decurtins ughegiau il pass grond cun l’erecziun dil hotel igl onn 1906. Midadas grondas ein succedidas ils onns 1932 e 1972. Meins grondas midadas ein succedidas duront tuts decennis. Onns buns e grass sebrattan cun maghers e schliats. Quater generaziuns dalla famiglia Decurtins meinan il hotel.
Igl onn 2001 vegn la Societad Hotel Oberalp fundada. La historia da quella ei buca da success. Treis concuors suondan e meinan alla ingantaziun digl entir cumplex dil menaschi dil hotel. La Prime Elements SA conquista il menaschi e planisescha ina nova erecziun d’in hotel e da treis casas cul plaz per dar suttetg a 135 persunas. Igl atun 2014 svanescha igl entir cumplex. Ina largia sefa sper la via cantunala. Legreivlamein semplenescha quella el decuors digl onn 2016, l’entschatta ei dada vid ils dus edifecis giudem. Mo 2017 ei tut stau ruasseivel!! La situaziun fuorma actualmein ina plaga el vitg da Sedrun – buca ina biala per ina vitg turistic – denton realitad. Tut ei vit e senza negina veta e met – nuot plaida da speronza ni cuntinuaziun! Co vinavon sa negin ni mo a paucs ei quei forsa enconuschent! Biars dubis fuorman il patertgar dils avdonts dalla val – e plitost regia pauca speronza. Vedremo e quei tuttina cun empau speronza!

Entira lavur sco PDF

Fontaunas e fotos
Archiv communal Tujetsch, sectur 21, scatlas 223 e 224
Artechels ella Gasetta Romontscha e La Quotidiana
Material e notizias da Christian Berloznik
Fotos Archiv communal/Archiv cultural Tujetsch
http://www.primeelements.ch/DE/Konzept.html

Cuntinuaziun
La Quotidiana dils 15 da zercladur 2018 rapporta:
Dretgira sefatschenta cun „quater peaks“
(rtr) L’interpresa Prime Elements (Spectrum Sedrun Investment SA) vuleva baghegiar quater casas cun in hotel. Mo ussa ha quella interpresa recuretg tier la dretgira administrativa dil Grischun. Dapi dus onns ei il plazzal amiez il vitg da Sedrun vits.
Ins vesa ina baracca dubla ed ina preit alva, ed en la part sut dat ei era fastitgs dallas empremas lavurs. Il president communal da Tujetsch Beat Röschlin ei indignaus. Quei plazzal sper la via cantunala seigi ina vergugna per Sedrun. Ei seigi ina catastrofa. Mo la vischnaunca possi far nuot. Quitaus fetschi il plazzal era pervia dalla segirtad. Els hagien buca pudi prolunghir la lubientscha da baghegiar perquei che quei seigi fixau aschia en la lescha federala (dretg privat).
Perquei ha la Prime Elements fatg recuors alla dretgira administrativa dil cantun Grischun, confirma il president da quella Urs Meisser ad RTR. ll recuors seigi vegnius avon nov dis. Uss veglien els laschar prender posiziun las duas partidas ed ir a mirar il plazzal. Ei possi cuzzar tochen d’atun avon che la dretgira decidi.
Marcel Thoma dalla Prime Elements di ch’els veglian buca prender posiziun.

2011 ha il hotel Alpsu a Sedrun fatg concuors. Allura ha la firma da Zug Prime Elements cumprau il schischom. Las lavurs han entschiet 2016 cun furar sondas per ina pumpa da calira. Il project cumpeglia quater casas cun 17 habitaziuns ed in hotel cun 53 combras dublas, sco Thoma dalla Prime Elements ha giu detg ad RTR. Cuosts: 24 milliuns francs. Previu era ei dad avrer il hotel la stad 2018. Ma quei ei buca pli pusseivel. Il december 2017 ha Thoma dalla Prime Elements (la firma da construcziun senumna Spectrum Sedrun Investment SA) giu detg ad RTR che gl’investider hagi buca pagau sia cumpart. Ina consequenza ei stada ch’era las firmas han buca survegniu ils daners. Probabel setracta quei dad ina summa da plirs tschiensmellis francs.

 

LA Quotidiana dils 14 da schaner 2019
03 lq 02 2019 01 14

LA Quotidiana dils 8 da fevrer 2019
07 lq 02 2019 02 08

La Quotidiana dils 13 da fevrer 2019
01 lq 01 2019 02 13

Fenadur 2019 (SO)

FB IMG 1563716292269
La Quotidiana dils 14 da mars 2022
2022 03 14 La Quotidiana Seite 5Quotidiana dils 17 da mars 2023

 

2023 03 17 La Quotidiana Seite 7SURSELVA
Areal dil hotel Oberalp a Sedrun vegn ingantaus
Ina dallas duas parcellas digl anteriur hotel Oberalp a Sedrun vegn ingantada la fin da mars 2024. Aschia statti scret el Fegl uffizial dil cantun Grischun. La summa dil schazetg uffizial digl areal amiez il vitg da Sedrun munta a ver 820 000 francs.
L’historia da quei areal ei liunga. L’interpresa Prime Elements dil cantun Zug haveva cumprau igl anteriur hotel orda la massa da concuors. Il 2016 ha ella spazzau il baghetg e planisau da realisar plirs edifecis per in niev hotel cun habitaziuns da vacanzas.

Realisau ha Prime Elements denton sulettamein ina part da las garaschas sutterranas. Pli tard hai dau pliras decisiuns da dertgiras. La primavera 2023 hai dau ina decisiun da dertgira che la Prime Elements hagi da remetter igl areal a moda oriunda entochen la fin da zercladur. Quei ei buca succediu. (rtr/fmr)
La Quotidiana dils 8 da schaner 2024

La fin d’in capetel confus s’avischina

Ils 22 da mars 2024 vegn la parcella digl anteriur hotel Alpsu a Sedrun ingantada a Glion. Il schazetg per la surfatscha da 3283 meters quadrats munta biebein 820 000 francs. Interess dalla parcella ha la vischnaunca da Tujetsch. Per quei motiv damonda la suprastonza communala la radunonza communala dils 21 da fevrer 2024 per in credit d’impegn da 999 999.99 francs.

Hans Huonder/FMR
Onns alla liunga ei la parcella digl anteriur hotel Alpsu a Sedrun stada in cass da dertgira, mo ussa para quei capetel da confusiun e malemperneivladads d’ir alla fin. Ils 22 da mars 2024 vegn la parcella dalla Prime Elements Immobilien SA numnadamein sut il marti en Casa cumin a Glion. Sco igl Uffeci da stumadira e concuors Surselva scriva el Fegl ufficial dil cantun Grischun, vegn la parcella cun ina surfatscha da 3283 meters quadrats ingantada. Il schazetg persuenter munta a 250 francs il meter quadrat, respectiv la summa totala da 820 750 francs.

La vischnaunca ha interessLa vischnaunca da Tujetsch ha interess d’acquistar quella parcella. Il president communal da Tujetsch, Martin Cavegn , ha puntuau sin damonda dalla FMR: «Per la vischnaunca da Tujetsch fuss quei in’interessanta parcella, era en connex culla planisaziun locala che marscha il mument. Per quei motiv propona la suprastonza communala alla radunonza communala da cumprar ella.» La radunonza communala ha liug ils 21 da fevrer 2024 ella Sala Cristalla a Sedrun, pia rodund in meins avon igl ingant a Glion. Il credit d’impegn che vegn proponius a vischinas e vischins munta 999 999.99 francs.

«Per ina summa dad in milliun francs ni dapli stuessen nus ir en votaziun all’urna e per gliez tonscha il temps buca pli», di Martin Cavegn e constatescha: «Duess la parcella pia vegnir ingantada per ina summa sur quella che la radunonza da vischnaunca sa decider, havein nus giu discletg.»

Pretensiuns dalla dertgiraSin fundament dalla decisiun dalla Dertgira federala sto il possessur dalla parcella metter en uorden quella. «Quei ei calculau cun cuosts da 400 000 francs», di Martin Cavegn. Muort quell’obligaziun eis ei bein pusseivel che la parcella savess era midar maun per in prezi sut quel dil schazetg. La pretensiun dalla Dertgira federala, da metter en uorden la parcella, datescha dils 28 da fevrer 2023. Il Tribunal federal haveva refusau la protesta dil possessur dalla parcella – la Prime Elements Immobilien SA – da reconstruir quella (mira box).

Nez futur dalla parcellaTenor il president communal Martin Cavegn dat ei pliras opziuns co nezegiar la parcella igl avegnir, aschilunsch che la vischnaunca da Tujetsch vegn en possess da quella: «La suprastonza communala ha discussiunau detagliadamein il nez pusseivel. Ina varianta ei da metter a disposiziun il terren en dretg da baghegiar, per exempel ad ina cuminonza da construcziun. In’autra pusseivladad ei da vender ella per ina surbaghegiada cun habitaziuns per indigens culla pretensiun ch’ei vegn era scaffiu il medem mument spazi pil commerci.» Ei dessi denton era la pusseivladad alla vischnaunca da surbaghegiar la parcella cun partenaris. Il mument posseda la vischnaunca da Tujetsch aunc treis parcellas en zona da baghegiar culla pusseivladad da metter a disposiziun quellas en dretg da baghegiar. El messadi per mauns dalla radunonza communala constatescha la suprastonza communala: «Duess il Resort Dieni vegnir baghegiaus, vegn il spazi da viver per indigens aunc pli tschercaus e pli cars, cunquei ch’ei maunca casas e habitaziuns per indigens. Gest per quei motiv fuss ei prudent da segirar suloms per saver crear spazi da viver per indigens.»

Entschiet ed interrut
Igl areal dil hotel Alpsu pertucca duas parcellas. Ina ei quella dalla Prime Elements Immobilien SA che vegn ingantada il mars, l’autra quella da Sedrun Spectrum Investment SA. Communablamein han las duas societads vuliu realisar ina surbaghegiada sin quei areal. La fin 2012 ei la lubientscha da baghegiar persuenter vegnida concedida. Il hotel Alpsu sigl areal ei vegnius spazzaus e las lavurs da construcziun han entschiet. Quellas ein lu vegnidas interruttas damai che investurs ein sedistanziai dil project. Duas ga ha la vischnaunca prolunghiu la lubientscha da baghegiar, la tiarza ga ha ella snegau ina tala. Encunter quella decisiun ei lu suandau in recuors ch’ei denton vegnius refusaus dalla Dertgira administrativa dil Grischun. La Prime Elements Immobilien SA ha allura inoltrau la fin 2020 ina nova damonda da baghegiar per ina surbaghegiada surluvrada. Quella damonda ei vegnida refusada dalla vischnaunca cul motiv ch’ella corrispundi buca allas prescripziuns. Perencunter ha la vischnaunca relaschau la disposiziun che la parcella seigi da refar, respectivamein messa en uorden. Igl ei suandau recuors da Prime Elements Immobilien SA encunter quella decisiun. Ils 28 da fevrer 2023 ha la Dertgira federala allura decidiu, che quei che seigi baghegiau, stoppi vegnir spazzau e la parcella messa en uorden. Quei ei denton buca succediu. (fmr/hh)
Quotidiana dils  5 da fevrer 2024

Messadi
per la radunonza da vischnaunca da mesjamna, ils 21 da fevrer 2024, allas 19.00 uras, ella sala Cristalla a Sedrun
Tractandas:
1.  Avertura e beinvegni
3. Approbaziun d’in credit d’impegn per la cumpra dalla parcella 1169 a Sedrun (anteriur hotel Oberalp) a caschun digl ingant dils 22 da mars 2024
MESSADI

Pussaivladad da cumprar la parcella da l’anteriur hotel Oberalp

La radunanza da vischnanca da Tujetsch ha concedì in credit d’impegn da 999’999 francs per sa participar a l’ingiant che vegn ad esser ils 22 da mars a Glion. La decisiun è stada clera cun 28 cunter 9 vuschs e trais abstenziuns.
Autur: Gionduri Maissen

La decisiun da la radunanza da vischnanca è stada la finala clera. Avant ha quai era dà votums che la vischnanca da Tujetsch na saja betg responsabla per la cumpra da parcellas da construcziun, surtut sch’ins resguardia tut las investiziuns che vegnan fatgas u stoppian anc vegnir fatgas, per exempel la sanaziun dal bogn Sedrun. La finala n’han quels arguments betg persvas la maioritad. Uss po la vischnanca sa participar activamain a l’ingiant d’ina da las duas parcellas da l’anteriur hotel Oberalp. La summa da 999’999 francs è la pli auta summa en cumpetenza da la radunanza da vischnanca.

Sin parcella actuala n’ha la vischnanca betg in dabun

La parcella che vegn la fin da mars ingiantada è la parcella gist dasper la via principala cun il numer 1169. Quella na sto betg grond vegnir bajegiada enavos perquai che sin quella era, auter ch’in crest cun material, vegni construì tut quels onns nagut. La segunda parcella (1660), en possess d’ina societad affiliada a la «Prime Elements» la possessura da la parcella 1169, sto vegnir reconstruida e quai sche tut va mal sin cust communal. Sin lezza fa era la vischnanca da Tujetsch valair in dabun e quinta da laschar ingiantar quella uschè svelt sco pussaivel, ha il president communal Martin Cavegn ditg als 40 preschents da la radunanza da vischnanca. Uschia pudess la vischnanca vegnir en possess da omaduas parcellas e realisar en quest lieu spazi d’abitar per indigens. Sche quest plan po vegnir realisà vegn l’ingiant da la fin mars a mussar.

Sin las parcellas vegni a dar ina limita da mobilisaziun

Cun la revisiun da la planisaziun locala vegn quai a dar sin tuttas parcellas in temp da mobilisaziun. Quai munta che la parcella sto vegnir surbajegiada entaifer maximal otg onns. Sco Martin Cavegn ha ditg, vegn la vischnanca a proponer da metter in temp da trais onns sin las duas parcellas da l’anteriur hotel Oberalp. Quai vul dir ch’in futur possessur ha temp trais onns da realisar in project, sche na, ha la vischnanca la pussaivladad da cumprar las parcellas. Quai pudess tut tenor esser in plus per la vischnanca da Tujetsch, uschia ha ditg il president communal.

Plans per abitaziuns per indigens

Il spazi d’abitar pajabel per indigens è stgars en la vischnanca da Tujetsch. Cun la realisaziun pussaivla dal resort Dieni pudess quest spazi d’abitar sa sminuir anc pli fitg. Perquai fiss in project cun abitaziuns per indigens la dretga via per pussibilitar in svilup en vischnanca, accentuescha il president communal Martin Cavegn. En tge furma che quai duai alura vegnir realisà, per exempel en dretg da bajegiar, u cun surdar la realisaziun ad ina cooperativa, quai vegn il suveran da Tujetsch a stuair decider. Ma l’emprim sto la cumpra da la parcella che vegn ingiantada vegnir sut tetg, cun il credit actual è la schanza insumma dada per far quest pass.
RTR, ils 22 da fevrer 2022

https://www.rtr.ch/novitads/grischun/surselva/tujetsch-pussaivladad-da-cumprar-la-parcella-da-l-anteriur-hotel-oberalp

LQ 25-03-2024