Tujetschins en autras parts dil mund
da dr. Guglielm Gadola, Mustér
Cumpariu en Glogn 1936
Ei fuss falliu da crer, ch’ils Tujetschins seigien emigrai mo ell’America. Sco miu tat per miert (Hans Giachen Decurtins 1840-1929, maridau Maria Barbara Catrina Muggli) raquintava, seigien entuorn 1850 era plirs Tujetschins setratgs en Frontscha, oravontut a Paris. Enqualin, sco per exempel siu frar vegl hagien capiu da fundar a Paris bunas fatschentas e seigien stai «umens en uorden».
Mo pli gronda ei l’emigraziun da Tujetschins en Baviera stada. Quella ei sesviluppada ord l’emigraziun parziala dad, ira ils onns d’affonza giul Schuob. Anno 1860, ei per ex. era miu tat da Tujetsch, Hans Giachen Decurtins ius giun Baviera e luvrau leu sco signun, damaneivel da Minca, entuorn 1871. Cun el fuvan aunc in’entira partida da Tujetsch. Ils biars luvravan principalmein sco signuns; ils pli mals e curaschus surprendevan lura sez ina cascharia e cura ch’ei havevan fatg empau daners, turnaven ei cun els en Tujetsch, maridavan e fagevan il pur. Auters denton ein, restai leugiu per veta duronta.
