Historia Tujetsch

Partenza
  • Historia
    • Tujetsch 1806
    • Tujetsch amiez il 19avel
    • Quens da vischnaunca da 1857, 1865 e 1876
    • Tujetsch 1861
    • Tujetsch 1880-1980
    • Tujetsch da Muoth
    • Tujetsch da Derichsweiler
    • 1951 – Neiv gronda
    • Tujetsch 1996
    • La val dils tschuts 1999 da Vic Hendry
    • Tujetsch 2008
    • Documentaziun da Putnengia
    • Regurdientschas da Selva
    • Empau historia da Selva
    • Documents da Tujetsch
    • Avat Pieder de Putnengia
    • Purtret
    • Descendents dils Aethuatiers?
    • 17 damondas – 16 rispostas
    • 17 Fragen – 16 Antworten
    • La colonisaziun dalla val
    • Enconuschientscha dalla cuntrada
    • Tujetsch – Geschichte
    • Consequenzas socialas
    • Ils Franzos ella val
    • Cultivaziun forestala
    • Enquala daventada
    • Quens dils onns d’uiara
    • Rapports da vischnaunca
    • Protocols
  • Ils ufficials da vischnaunca
    • Statalters ed auters ufficials
    • Ils ufficials dapi 1793
  • Uordens da vischnaunca
    • Uordens vegls 1811/1814 /1818
    • Vegl sarament dil salter
    • Uordens da vischinadis
  • Ovras da pader B. Berther
    • Remarcas e notizias
  • La Cadi
    • Ils mistrals
    • Ils Bannerherrs
    • Il cumin da 1656
    • Avon onns
    • Processiuns ella Cadi
  • Cultura e tradiziuns
    • Detgas e praulas
    • Sagen
    • Selva da Giusep Steiner
    • Suenter viaspras
      • Il chischner
    • Il barschar caltschina
      • Fotos
    • Il teisser en Tujetsch
    • Usits en Tujetsch
    • Isonzas
    • Canzun dils Sogns Retgs
    • Il cavar fier
      • Fotos
    • La fabrica da vischala
      • Pegna da tiaracotga Bugnei
    • Discuors cun mistergners
    • Reglas da troccas
    • Crusch a Zarcuns
    • Tscheiver e Cureisma
    • Nodas casa
    • Mulins e rodas-mulin
    • Per crappa
    • Ir pil sontg Ieli
    • Uniun da catschadurs Badus
    • Societad da musica Sedrun
    • Chor viril Sedrun
    • Chor baselgia Sedrun
    • Chor mischedau Sedrun
    • Chor mischedau Rueras
    • Chor da vallada
    • Resuns dil Rein
    • Uniuns reunidas
    • Il sevestgir
    • Uniun da viandonts Sedrun
    • Cultura da scalins
    • Tscheiver
      • Tscheiver vegl
      • Tscheiver niev
      • Vagabunds
      • Rambus
    • Uniun da Lourdes
    • Dil teater en Tujetsch
      • Placi Manuel Deragisch
      • Felici Hendry
      • Sigisbert Giossi, Rueras
      • Gion Felici Monn
      • Cumpignia da teater
      • Auturs e translaturs
      • Sogn Willibald 1908
      • Il ruffinau speculant 1911
      • Il Rempli 1914
      • Sogn Willibald 1921
      • Ils heroxs da Nidwalda 1924
      • Venantius 1928
      • Igl aunghel dalla paisch 1929
      • La mort dil bandit
      • Capitani Jaguar 1936
      • Smaledicziun dil bab 1936
      • La cameriera da Robespierre 1938
      • Garcia Moreno 1943
      • Gionet da Giuv 1945
      • Sontga Genoveva 1946
      • Tratsch carezau 1947
      • Crusch e steila sovietica 1948
      • Ils frars Taverna 1948
      • Maria Madleina 1949
      • Engurdientscha fa pitir 1949
      • La smaledicziun dil bab 1950
      • Aram Bella 1951
      • Igl aunghel dalla pasch 1951
      • Cuolpa ed expiaziun 1952
      • Cumpogns da viadi 1953
      • L’oraziun dalla mumma 1953
      • Tell 1953
      • Striuns 1955
      • Venantius 1955
      • Atgna cuolpa 1956
      • Ils davos pagauns a Ruma 1956
      • La matta giul Schuob 1957
      • Il zennet da Tarasp 1960
      • Nossadunna da Fatima 1961
      • Il zenn cuescha 1961
      • Reconciliaziun 1962
      • Senza cuolpa 1962
      • Inescadin 1963
      • Lumpazivagabundus 1963
      • Ils heroxs da Nidwalden 1963
      • Il fegl perdiu 1964
      • Jolanda 1964
      • Clau da Flia – il sogn herox 1965
      • Il niev Capellmeister 1966
      • La matta dils egls claus 1966
      • Il narr da Frundsberg 1967
      • Co vegn ins energics? 1967
      • Il legiunari da Mittwald 1967
      • Traditur e marter 1967
      • Tratsch carezau 1967
      • Patria muntagnarda 1969
      • L’oraziun dalla mumma 1969
      • Tissi pils giuvens ons 1970
      • Toni il tappalori 1971
      • Cavalcaster 1971
      • Lappun, arva ils egls! 1972
      • Cuortas humorescas 1972
      • Jeu maridel buc 1973
      • Bernardetta, la sontga da Lourdes 1975
      • Gl’affon dil di dallas olmas 1976
      • Il zennet da Tarasp 1977
      • Nossadunna dils sbittai 1977
      • Stiva da filar 1978
      • Il gondolier dalla mort 1978
      • Il marter dil sigil dalla confessiun 1979
      • Survetsch a Golgata 1980
      • Bia canera a Chiozza 1981
      • Il valser dalla carezia 1982
      • Ils muronzs 1983
      • Secuglienaus 1984
      • Il prau dil barlot 1985
      • Dunna Cresenzia speculescha 1986
      • Astgel jeu presentar 1987
      • Smaledidas gaglinas 1987
      • Psalm 42 – 1988
      • Daners, cardientschas blauas e dus babnos 1989
      • In process pervia dalla umbriva d’in asen 1990/91
      • La bubronda magica 1992
      • Memia bia cognac per nies minister 1993
      • Las paterlieras 1994
      • La mustga africana 1995
      • Las soras Haseldorf 1997
      • Bia canera per pauc 1999
      • Noblezia oblighescha 2000
      • Hotel du commerce 2001
      • Pensiun Schöller 2002
      • Nies bien Gironnas 2003
      • Mias ondas 2005
      • La tatta ed ils laders 2006
      • Beethoven e musica da rock 2006
      • Aschiditg h’ei dat umens 2007
      • Culastia speculescha 2008
      • Survetsch a Golgata – 2009
      • Il viadi da nozzas a Petersburg 2010
      • Agid 2012
      • La Maria vesa dubel 2015
      • Igl Otto va en pensiun 2016
      • Zucher ei tissi 2017
      • Memia biè dubiusa gliud 2018
      • Ina memoria sc’in caz furau 2019
      • Ina colligiaziun dubiusa 2022
      • Historia dil teater
      • Il giugadur Richard Cavegn
  • Emigraziun
    • Ils Americaners
    • In’aventura americana
    • Recepts romontschs/americans
    • Fotos Americaners
    • Emigraziun tenor G. Gadola
    • Prominents emigrants
    • G. Martin Hendry – in emigrant
    • Ils Loretzs ell’America
    • Fastitgs americans
    • Rodel dils emigrants
    • G. Valentin Cavegn on Baviera
    • Ils Giossis bavarès
    • Tuatschins en autras parts
    • Rapportaschas dall’America
  • Disgrazias
    • Cronica da disgrazias
    • Disgraziai dils onns 1749 e 1817
    • La malaura da 1834
    • Lavinas da 1975
    • Lavinas da Rueras ed ustonza
    • Il barschament da Selva
      • Fotos
    • Unviern 1951
  • Igl aspect sacral
    • Pleiv Tujetsch
    • Baselgias e capluttas
    • 300 onns baselgia s. Vigeli
    • La baselgia da Rueras
    • Processiun sil Gottard
    • La davosa processiun sil Gottard
    • Processiuns ella Cadi
    • Spirituals e muniessas en Tujetsch
    • Avats e paders
    • Las sfendaglias dil glatscher
    • Il maletg da s. Gieri
    • Igl artist Gion Ritz
    • Cartas religiusas
    • Pietad populara
    • L’orgla da Zarcuns
    • Clutger da Rueras
    • Isonzas e cronica da Rueras
    • Sontget Sontg’Antoni
    • Sontget dils Gedius
    • Confraternitad da s.Giachen
    • Inscripziuns per fiastas
    • La corda da paternos
    • 400 onns caplutta a Zarcuns
  • Agricultura ed alps
    • Las alps da Tujetsch
    • La sera da pustretsch
    • Tratga da cauras
    • Stialas da latg
    • Societad da tratga Rueras
    • Pustretsch Cuolm Cavorgia 1938
    • Elavuraziun dil glin
    • La lavur dil pur e dalla pura
    • Tratga da pors Sedrun/Gonda
    • Tratga da biestga Cavorgia/Surrein
    • Tratga da biestga Sedrun
    • Societad da nuorsas Rueras
    • Fein a pastg
    • Temps da pastur
  • Turissem e sport
    • Protocols dalla UCT 1927
    • Historia dils runals
    • Cungieri
    • Club da skis Sedrun
      • Fotos
    • Scola da skis Sedrun
    • Colonna d’agid Tujetsch
    • Hotel Alpsu a Sedrun
  • La scola da Tujetsch
    • La scola dalla Val Tujetsch
    • Fotos scola Cadruvi
    • Fotos scola Sontget
    • Fotos scola nova
    • Scola nova 1962
    • Fotos scola Rueras
    • Students claustrals
  • Ovras hidraulicas
  • Persunalitads
    • Prominents da Selva e Tschamut
    • Vic Hendry
    • Burgheis d’honur
  • Diversa
    • Il catschadur Gion Clemens Riedi
    • In original tuatschin
    • Igl uors en Tujetsch
    • Ovra electrica Tschamut
    • Cronica da Giachen Antoni Venzin
    • Il vischinadi da Rueras
    • Rueras e ses funcziunaris
    • Igl uoppen da Tujetsch
    • Sten Nair – Sten Alv
    • Londadusa
    • Igl artist Paolo Romano
    • In vitg utopic
    • Il dialect da Tujetsch
      • Vocabulari tuatschin
      • Il dialect da Selva/Tschamut
      • Project Tuatschin
        • Ella pressa
      • Il dialect tuatschin
    • Raquintaziuns da B. Soliva
    • L’Acla Plaun Miez
    • Il Drun da Sedrun
    • Felix Maria Diogg
    • Las muneidas da Rueras
    • Plontaziun dils Neidis
    • Ils capitanis da mats
    • Emprem fegliet 1949
    • Antropologia tuatschina
    • Fastitgs dils Gualsers
    • Il vischinadi da Gonda
    • Inscripziuns
    • La crusch sil Calmut
    • Il crap scalegl
    • Il vischinadi da Cavorgia
    • Il mulin da Cavorgia
    • Consum liber Sedrun/Rueras
    • Il vischinadi Sedrun
    • Vischinadi Camischolas
    • Ils vischins da Surrein
    • Giuventetgna Rueras
    • Cumpignia da mats
    • Uniun da gimnastica Sedrun
    • Diari Vigeli Giusep Beer
    • Brevs e plaids
    • Tschamut
    • Brevs d’Aluis Monn
    • La votaziun da 1938
    • Latg e mèl flessegian
    • Grippa dils anno 1918
    • Gottard encunter Lucmagn
  • Geografia
    • Impressiuns d’in viadi 1857
    • Vitgs ed uclauns
    • Dil Lucmagn ella Val Cadlimo
    • Excursiun geografica
    • Nums locals
    • Orts- und Flurnamen
    • La Val Maighels
    • Führer für Tujetsch
    • Pez Badus
    • Dallas rivas dil Rein
    • Wanderung im Tujetsch
    • Dörfer und Weiler
    • Pass la Crusch – Krüzli
    • La tgina dil Rein
      • Presentaziun
      • Historia
      • Pressa
      • Finamiras
      • Decisiuns
      • Fotos
    • Tujetsch tenor Sererhard 1742
    • Pass Alpsu
    • Construcziun Pass Alpsu
  • Denter idilla e paupradad
    • Introducziun
    • Cuntegn
    • Historia
    • Disgrazias
    • Ella pressa
    • Mesiras ed auter
    • Documents 1800 – 1850
    • Documents 1851 – 1900
    • Tuts documents
    • Ils documents originals dil 19avel
    • Protocols
    • Scola
    • Pauperesser
    • Ufficials
    • Populaziun
    • Finanzas
    • Castitgs
    • Concessiuns da lenna
    • Chischner
    • Sorts da lenna
    • Cudischs
    • Fontaunas
  • Ustria a Bugnei
  • Process d’Andriu Beer
  • Register dalla Tuatschina
  • Fontaunas
  • Fotografias
    • Fotos cudisch Tujetsch
    • Tschamut
    • Gonda
  • Video ed audio
  • Resun e contact
  • Schurmetg da datas


Entir cudisch en fuorma digitala
Gion Antoni Aluis Hendry – il Luis
Calger
Historia dalla schlatta
e famiglia Hendry

Tarcisi Hendry 2020

PAGINAS NOVAS 
– Ustria a Bugnei
– Denter idilla e paupradad
– Recepts romontschs/americans 
– In’aventura americana
– Tschamut e sia historia unica
– Avon 65 onns – 1951: Neiv gronda
– Unviern 1951 da Gion Antoni Venzin
– La construcziun dalla via 1860-1864
– Quens dils onns d’uiara
– Historia dalla scola (versiun nova)
– Il vischinadi da Sedrun
– Il vischinadi da Camischolas
– Il vischinadi da Surrein
– Tratga da pors Sedrun/Gonda
– Tratga da biestga Cavorgia
– Tratga da biestga Sedrun
– Societad da nuorsas Rueras
– Giuventetgna Rueras
– Cumpignia da mats
– Uniun da gimnastica Sedrun
– Diari Vigeli Giusep Beer
– Clutger-baselgia da Rueras
– Isonzas e cronica da Rueras
– Register dalla pleiv da 1881
– Il chischner
– Sontget Sontg’Antoni
– Sontget dils Gedius
– Tscheiver
– Brevs e plaids
– Tujetsch 2008
– Pleiv Tujetsch
– Rapports da vischnaunca
– Remarcas e notizias da PBB
– Fein a pastg
– Protocols da vischnaunca e cussegl
– Temps da pastur
– Uniun da Lourdes
– Confraternitad da s.Giachen
– Il Hotel Alpsu a Sedrun
– Document 1786 (Tschamut)
– Vischinadi da Tschamut
– Brevs d’Aluis Monn 1861-63
– Dil teater en Tujetsch
– La votaziun da 1938
– Latg e mèl flessegian
– Cronica tuatschina
– Grippa d’anno 1918
– Gottard encunter Lucmagn
– La vischala, il hafner da Bugnei
– L’influenza dils anno 1890
– Il vischinadi da Gonda
– Uniun da cura e traffic
– Ils ufficials
– Il Run da Sedrun
– Nodas casa
– Chor mischedau Rueras 
– Register Archiv Pleiv Tujetsch
– Register digl Archiv communal
– Colonna dagid Tujetsch
– Ufficials
– Barschament da Selva
– Sten Nair – Sten Alv
– Il Drun da Cuolm da Vi

En quei che appartegn la schlatteina humana sai jeu dir, senza vuler flattar, ch’ils Tujetschins san vegnir quintai ella classa dils pli bials carstgauns dallas muntognas. Els ein da naschientscha bials carstgauns cun ina emperneivla colur alv-cotschna. Carschend si sespiarda denton la bellezia dalla natira tier biars, perquei ch’ins datga memia pauc la propertad vid ils affons, metta pauca peisa sin buns letgs, ventilescha buca las stanzas, fa quasi mai bogn, lai tractar, alzar, purtar e curdar els da tattas veglias.
Pader Placi a Spescha

UoPutnengia
Uoppen de Putnengia
Igl uoppen dalla vischnaunca ei in ligiom restont tiel casti da Putnengia, l’auter las restonzas, las miraglias veseivlas a Dieni. Igl onn 1939 ei la vischnaunca stada representada cugl uoppen dils de Putnengia alla exposiziun naziunala a Turitg. Cugl onn 1947 ei igl uoppen daventaus ufficilas per Tujetsch. Igl uoppen original sesanfla ella sala da dertgira ella Cuort Ligia Grischa a Trun. Egl original ei la punt denter las duas tuors empau pli cuorta.


Els onns 1950-1960 da nies tschentaner entscheiva la revoluziun sexuala ella Val Tujetsch. Meglieras aspectativas economicas lubeschan da far l’amur pli libramein. Las concepziuns prenupzialas s’augmentan sur 25% – l’illegitimitad a 2,5%. «Ina letg senza affons ei sco ina casa senza tetg». Tut ils maridai che spitgavan buc aunc, savevan tgei ch’els vevan da far. Mo in ni dus affons tunscheva lu nuota. Ei para ch’in cert diember vegneva pretendius. Perquei che pli tard ch’ina dunna maridava, pli fetg festginava ella da survegnir affons. La fritgeivladad dallas Tuatschinas ei adina stada fetg gronda. Tochen avon trent’onns naschevan intragliauter 6 affons en ina lètg – en quella vegliadetgna da maridar da 26- 27 onns ina detga massa!
Gieri Venzin Das Tujetsch von 1880 – 1980

UCT001
Prospect e placat digl onn 1932. Dapli: Uniun da cura e traffic e Turissem

FB002
Brevs e plaids

Museum La Truaisch, Sedrun

 

Kirchen und Kapellen

 Clutger1

Kirchen und Kapellen in der Gemeinde Tujetsch

Kapelle St. Nikolaus in Tschamut
Kirche in Selva
Kapelle St. Brigitte
Kapelle St. Sebastian in Giuv
Kirche in Rueras
Kapelle der Muttergottes in Zarcuns
Kapelle St.Anna in Camischolas
Kirche in Sedrun
Kapelle der Juden in Sedrun
Kapelle St. Joseph in Bugnei
Kapelle in Surrein
Kapelle in Cavorgia

SVigeli parochiala

» Tarcisi Hendry
Mias paginas da Tujetsch:
» Genealogia
» Historia
» Forum cultural
» Archiv communal
» Vic Hendry

Object dil meins mars

Museum da cristallas La Truaisch: Il pli grond Scheelit anflaus en Val Strem/Tujetsch entras Daniel Deragisch, Gonda/Sedrun igl onn 1973.

Historia da Tujetsch sa era fascinar Tei!
0270


Ils protocols ch’ein vegni nudai el decuors dil 19avel tschentaner  sil plaz Cadruvi a Sedrun

CuviartaAmerica

Historia dall’emigraziun tuatschina ell’America: Na, na, anora mass ju per de biè bétga plé. – cumpariu 2011
pdfAmerica


Recepts romontschs/americans

mp3AmericaTujetschL’emigraziun ell’America„, emissiun d’Esther Berther ella Marella dil RR. Emissiun da Radioscola 1966 sur dall’emigraziun americana dad A.Maissen

In’aventura americana
Cheu cun mia sutniaza da zavrins Karen a Stillwater. Ella ei ina descendenta da miu aug grond Placi Hendry-Monn.

Paginas preferidas
Diversa

Tradiziuns
Fotografias
Cartas da morts

Register dalla Tuatschina

6802
Péz Paradis en Val Nalps – Artechel en Le Temps dils 17-7-2015

Giuv Film
1816/17 – igl onn senza sulegl ed igl onn dalla fom. Mira: A la sumbriva dal tambora. 


Tradiziun: Quater Vigelis portan sogn Vigeli, il patrun baselgia. Processiun da perdanonza ils 26 da zercladur.

2022 09 08 Bündner Tagblatt Seite 7

Retour aux sources 2

placat Sedrun 1

Historia dil teater en Tujetsch


A Sedrun e sala da scola nova – Ils 10, 15, 17, 22 e 24 da fevrer 1963 –Inescadin – ni il giug dalla mort digl um reh  da Hugo de Hofmannsthal – Versiun romontscha da sur Giusep Durschei – Uniuns reunidas Tujetsch – Reschia sur Giusep Durschei; Program – Inserat  – Artechel ella GR 

CuviartaSco negin auter cronist e historiograf ei pader Baseli Berther enconuschents alla populaziun tuatschina. Cun sias lavurs all’entschatta dil 20avel tschentanerx ha el derasau simpatia ella val. El ei vegnius legius, respectaus e sustenius dalla populaziun. El ha fatg enconuschent l’interessanta historia, ha fascinau il pievel e mussau las rihezias historicas e culturalas dalla val. Il pievel ha legiu e dau vinavon – raquintau cun deletg la historia e las historias da pader Baseli.
pdfOvras Tom I
pdfOvras Tom II
pdfOvras Tom I e II

Per s’imaginar igl avigneir, ins sto explorar igl passo…. Giovanni Netzer, Savognin

Contact

Tarcisi Hendry
Via Alpsu 64A
7188 Sedrun
info@thendry.ch

© Archiv Communal Tujetsch / Tarcisi Hendry, Sedrun – Website & Hosting ah,ja! (Andi Jacomet)